Με μέσες μηνιαίες αποδοχές τα 750 ευρώ και στα 72,5 έτη τους θα συνταξιοδοτούνται οι σημερινοί έφηβοι λόγω δημογραφικού και νόμου Κατρούγκαλου
Μικρότερες συντάξεις με περισσότερα χρόνια δουλειάς επιφυλάσσει το μέλλον για τους νέους ασφαλισμένους, δηλαδή τους σημερινούς εφήβους.
Ηδη τα στοιχεία είναι ανησυχητικά, καθώς σήμερα οι κύριες συντάξεις που εκδίδονται δεν ξεπερνούν κατά μέσο όρο τα 750 ευρώ στον ιδιωτικό τομέα, παρά τις αυξήσεις που δόθηκαν την τελευταία διετία.
Συντάξεις: Έρχεται η ώρα των περικοπών στις χηρείας
Κι αυτό γιατί:
1) Ο νόμος Κατρούγκαλου οδηγεί σε χαμηλότερες ανταποδοτικές συντάξεις λόγω των χαμηλών ποσοστών αναπλήρωσης.
2) Οι συντάξεις των μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα είναι συνάρτηση του μισθού, ο οποίος αυξάνεται με δυσκολία.
3) Οι περίοδοι ανεργίας – ειδικά στη δεκαετία της κρίσης – δεν συμβάλλουν στην αύξηση της σύνταξης.
Μέσα από την επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Δημογραφικό και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στα κράτη-μέλη της ΕΕ (Ageing Report 2024 – Economic and Budgetary Projections for the EU Member States 2022-2070), η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες γεννήσεις και τη γήρανση του πληθυσμού, έχει ως αποτέλεσμα στη χώρα μας η θεσμοθετημένη ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62 έτη, που είναι σήμερα, έπειτα από 40 έτη ασφάλισης, να αυξηθεί στα 67,5 το 2070.
Ακόμη και μεσοπρόθεσμα, το 2030, η αύξηση του γενικού ορίου από 62 και 40 χρόνια ασφάλισης θα πάει στα 63,5 έτη (πάντα με 40 χρόνια ασφάλισης).
Όρια και ποσοστά αναπλήρωσης
Το γενικό όριο ηλικίας από 67 έτη το 2022 θα φτάσει στα 68,5 έτη το 2030 και τα 72,5 έτη το 2070. Κάτι που σημαίνει ότι οι σημερινοί έφηβοι θα αναγκαστούν να παραμείνουν στην αγορά εργασίας για πολύ περισσότερα χρόνια. Οσο για το ποσό που θα λάβουν, θα είναι σημαντικά μειωμένο.
Ετσι, ενώ το 2022 το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων είναι στο 76% του εισοδήματος, θα περιοριστεί στο 65% το 2040 και θα φτάσει στο 53% το 2070.
Οσον αφορά τις σημερινές συντάξεις, οι ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση συμβουλεύουν, μεταξύ άλλων, τους υποψήφιους συνταξιούχους να μη σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα με μειωμένη σύνταξη για να κερδίζουν περίπου 130 ευρώ μηνιαίως.
Προτείνεται να προσπαθήσουν να συμπληρώσουν 40 χρόνια ασφάλισης, ακόμα και εξαγοράζοντας πλασματικά χρόνια, προκειμένου να αξιοποιήσουν στο έπακρο τον χρόνο ασφάλισης αλλά και να κερδίσουν κάτι περισσότερο από τη βελτίωση των ποσοστών αναπλήρωσης που προβλέπει ο νόμος Βρούτση, ιδίως από τα 36 έως τα 40 έτη ασφάλισης.
Παρ’ όλα αυτά, αν ο μισθός κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου κυμαίνεται στα 1.000 ευρώ, η σύνταξή του δεν θα ξεπεράσει τα 850 ευρώ με 40 χρόνια ασφάλισης. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να επιτευχθεί ο στόχος της κυβέρνησης ο μέσος μισθός να φτάσει στα 1.500 ευρώ έως το 2027.
Οι μη μισθωτοί
Μεγαλύτερες προσδοκίες για υψηλότερη σύνταξη μπορεί να έχουν οι μη μισθωτοί (ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι) αν βεβαίως καταβάλλουν μεγαλύτερες μηνιαίες εισφορές.
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς χαμηλές εισφορές οδηγούν σε σημαντικά χαμηλές συντάξεις, κάτι που αναμένεται να διαπιστώσουν στο μέλλον χιλιάδες ασφαλισμένοι που επιλέγουν για καταβολή εισφορών τη χαμηλή ασφαλιστική κατηγορία για πολλά χρόνια και μόνο όταν πλησιάζει η ηλικία συνταξιοδότησης ανεβαίνουν κλίμακα, χωρίς αυτό βέβαια να επηρεάζει ιδιαίτερα το ύψος της σύνταξης.
Η χαμηλή κατηγορία (345,1 ευρώ) και η τέταρτη ασφαλιστική κατηγορία (414,8 ευρώ) είναι καλές επιλογές αν θέλει ο ελεύθερος επαγγελματίας να λάβει ένα ποσό σύνταξης που να του εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση.
Επαγγελματίες: Σωστή επιλογή ασφαλιστικής κλάσης
Η επιλογή των υψηλότερων ασφαλιστικών κατηγοριών δεν έχει νόημα να γίνει τα τελευταία χρόνια. Μόνο αν διανυθεί στις υψηλότερες κατηγορίες ασφαλιστικός χρόνος τουλάχιστον 15 ετών, θα αναμένονται θετικά αποτελέσματα για έναν ελεύθερο επαγγελματία. Ετσι, για παράδειγμα, κάποιος που επιλέγει την 3η ασφαλιστική κλάση, θα λάβει σύνταξη 1.050 ευρώ εφόσον διατηρήσει την ίδια κατηγορία για το σύνολο του ασφαλιστικού του βίου.
Βεβαίως, ακόμα καλύτερα να επιλέξει κάποιος την ανώτερη, δηλαδή την 6η ασφαλιστική κατηγορία (642,09 ευρώ), η οποία θα του εξασφαλίσει ύστερα από σαράντα έτη ασφάλισης σύνταξη κοντά στα 1.790 ευρώ. Η διαφορά μεταξύ πρώτης και έκτης ασφαλιστικής κατηγορίας είναι μεγάλη, όπως βέβαια σημαντική είναι και η διαφορά στο ύψος της ασφαλιστικής εισφοράς που θα καταβάλει ο ασφαλισμένος.
Δραματικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα επιφέρει το δημογραφικό πρόβλημα σε σημείο που η αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων, η οποία σήμερα είναι στο 1 προς 1,66, σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25.
Το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για να πληρώνουν τις συντάξεις τους
Αυτό σημαίνει ότι αν σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για να πληρώνουν τις συντάξεις τους!
Τονίζεται ότι στο τέλος του 2026 θα κληθεί να αποφασίσει η κυβέρνηση για το αν και πώς θα αυξηθούν τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στη χώρα μας από 1-1-2027, με βάση τις εξελίξεις στο προσδόκιμο ζωής.
Πάντως, διευκρινίσεις για το πότε, πώς και αν έρθουν αλλαγές στα όρια ηλικίας έχει δώσει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου ότι τα όρια ηλικίας θα εξεταστούν στα τέλη του 2026 με βάση τις εξελίξεις στο προσδόκιμο ζωής.
«Τα όρια συνταξιοδότησης μέχρι το 2027 θα παραμείνουν αμετάβλητα και θα εξεταστούν εκ νέου στα τέλη του 2026 με κριτήριο την πορεία του δημογραφικού όπως ορίζει η νομοθεσία που συνδέει τα όρια συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο επιβίωσης στην ηλικία των 65 ετών» σημείωσε ο υφυπουργός.
Στη χώρα μας, η νομοθεσία προβλέπει μηχανισμό αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης από το έτος 2021 και μετά, που θα προσαρμόζει την ηλικία συνταξιοδότησης ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής κάθε τρία χρόνια.
Οι προσαρμογές του 2021 και του 2024 δεν έγιναν, καθώς τα όρια ηλικίας αφενός μεν είχαν ήδη αυξηθεί με το τέλος των μεταβατικών διατάξεων και από 1/1/2022 ισχύουν οι γενικοί κανόνες για πλήρη σύνταξη στα 62 με 40 έτη και σύνταξη γήρατος στα 67 με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης, αφετέρου δε η αύξηση του προσδόκιμου ζωής αλλοιώθηκε από την πανδημία.
Ως εκ τούτου, ο επόμενος σταθμός που θα εξεταστεί εάν και πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας εφόσον έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής είναι τα έτη 2027 και 2030.
Η ρήτρα
Στα έτη αυτά (2027-2030) αναμένεται ότι θα εφαρμοστεί η ρήτρα για τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα άνω των 65 ετών, με το όριο ηλικίας των 62 ετών σήμερα για πλήρη σύνταξη με 40 χρόνια ασφάλισης να αυξάνεται στα 63 έτη και 5 μήνες για άνδρες και γυναίκες.
Εως το 2040, το όριο των 63,5 ετών θα αυξηθεί στα 64,5 έτη και το 2050 στα 65,5 με 40 έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη. Το 2060 το όριο ηλικίας για σύνταξη με 40 έτη θα έχει φτάσει στα 66,7 έτη και το 2070 στα 67,5.
Αντίστοιχα, το όριο ηλικίας για σύνταξη λόγω γήρατος με 15ετία από το 67ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί στα 68 έτη και 5 μήνες το 2030, στα 69 έτη και 5 μήνες το 2040, στα 70,5 το 2050, στα 71,7 έτη το 2060 και στα 72,5 έτη το 2070.
Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης από το 62ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί το 2030 – σύμφωνα με την αναλογιστική αρχή – στα 63 έτη και 5 μήνες, και ακολούθως θα διαμορφωθεί στα 64,5 το 2040, στα 65,5 το 2050, στα 66,7 το 2060 και στα 67,5 το 2070.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τις ηλικίες συνταξιοδότησης, όπως αποτυπώνεται στη μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής, δείχνει ότι τα περιθώρια για έξοδο στη σύνταξη σε ηλικίες κάτω των 67 και κάτω των 62 ετών υπάρχουν μεν ακόμη για όσους έχουν κατοχυρώσει τις ηλικίες συνταξιοδότησης της μεταβατικής περιόδου 2015-2021, πλην όμως όχι για πολύ ακόμα, καθώς τα «παράθυρα» κλείνουν το 2027.
Την ίδια ώρα, μια ακόμη έκθεση της ΕΕ αναφέρει ως μονόδρομο την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για να μη μειωθούν οι συντάξεις στο μέλλον.
Πρόκειται για την έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων – που συνέταξαν η Κομισιόν και η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας –, η οποία, αφού αναγνωρίζει ότι οι συντάξεις στην Ευρώπη έδειξαν μέχρι σήμερα ανθεκτικότητα στη διάρκεια των κρίσεων, επισημαίνει ότι η μείωσή τους δεν θα αποφευχθεί αν δεν ληφθούν μέτρα.
Η μακρύτερη παραμονή στην αγορά εργασίας δεν σημαίνει και μεγαλύτερη σύνταξη.
Στο σημείο αυτό εντοπίζονται ανισότητες που αφορούν και τη χώρα μας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι εισφορές του γάλλου ασφαλισμένου για 40 χρόνια αντιστοιχούν σε συντάξεις 21 ετών, ενώ ο Ελληνας, δουλεύοντας 40 χρόνια, λαμβάνει συντάξεις 20 ετών.
Την καλύτερη αντιστοιχία έχει το Λουξεμβούργο, όπου ο εργαζόμενος ύστερα από 38 έτη εργασίας λαμβάνει συντάξεις 25 ετών. Ανισότητα διαπιστώνεται επίσης και στα όρια της φτώχειας. Στην Ελλάδα το 21% των συνταξιούχων άνω των 65 ετών βρίσκεται στο όριο της φτώχειας έναντι του 20% κατά μέσο όρο στην ΕΕ.