Ο αυτισμός είναι μια ισόβια και πολύπλοκη εκ γενετής νευροαναπτυξιακή πάθηση που, συνήθως, εκδηλώνεται στη φάση της ανάπτυξης(παιδική ηλικία).
Ο όρος προέρχεται από τη λέξη εαυτός και υποδηλώνει την απομόνωση ενός ατόμου στον εαυτό του. Η λέξη «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1911 από τον ψυχίατρο Eugen Bleuler.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι η ελλιπής κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, η εκδήλωση επαναληπτικών συμπεριφορών, οι γλωσσικές διαταραχές -ή και πλήρης απουσία λόγου και η σημαντικού ή όχι βαθμού νοητική υστέρηση.
Τα κριτήρια
Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος, σύμφωνα με το διαγνωστικό σύστημα κατάταξης ψυχιατρικών και νευροαναπτυξιακών νοσημάτων DSM-5, χαρακτηρίζονται από:
- Δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στην επικοινωνία (προβλήματα στην κοινωνική επικοινωνία), αλλά και από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και μονότονα ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες.
Συνήθως, οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται στην πρώτη παιδική ηλικία, έως τα 3 έτη, αλλά τα λειτουργικά προβλήματα, που προκύπτουν από τις διαταραχές αυτές, μπορεί να εντοπιστούν αργότερα. Αρκετά άτομα με αναπτυξιακή διαταραχή εμφανίζουν «συμπτώματα» και από μικρότερες ακόμη ηλικίες, ανάλογα με τη βαρύτητα της εικόνας, ακόμη και από τη γέννηση. Για αυτό το λόγο οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές αυτές ονομάζονται Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, γιατί καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών και επικοινωνιακών δυσκολιών, διαφορετικών για κάθε παιδί.
Διάγνωση
Σε ό,τι αφορά τη διάγνωση των διαταραχών αυτιστικού φάσματος, η Δρ Μπαστάκη επισημαίνει τα εξής:
Η διάγνωση των Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας (Αναπτυξιολόγοι, Παιδοψυχίατροι) ή ιδανικά από διεπιστημονική ομάδα πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων.
Δυστυχώς μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ειδικά αιματολογικά τεστ, που να οδηγήσουν στη διάγνωση του αυτισμού, αν και για κάποιους μικρούς ασθενείς, μπορεί να είναι χρήσιμος ένας μοριακός έλεγχος, λόγω πιθανών συνυπαρχουσών γενετικών προβλημάτων.
Θεραπεία
Η μοναδική διαθέσιμη έως στιγμής θεραπεία είναι η πρώιμη διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση με ειδικά προγράμματα λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, αισθητηριακής ολοκλήρωσης και ψυχοκοινωνικής εκπαίδευσης.
Τα 13 προειδοποιητικά «καμπανάκια»
Υπάρχουν κάποια σημεία που πρέπει να λειτουργήσουν ως «καμπανάκι» στη συμπεριφορά ενός παιδιού, ώστε να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.
Συγκεκριμένα:
- έχει σημαντική καθυστέρηση λόγου-ομιλίας
- δεν γυρίζει στο όνομά του, δεν σας κοιτάζει στα μάτια
- δεν ζητά λεκτικά τα αντικείμενα που επιθυμεί
- μιλά για τον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο
- δεν δείχνει αντικείμενα με τον δείκτη, τα οποία κεντρίζουν το ενδιαφέρον του ή δεν κοιτάζει αντικείμενα που κάποιος άλλος δείχνει
- δεν ενδιαφέρεται ή δεν παίζει με άλλα παιδιά της ηλικίας του, απομονώνεται στο παιχνίδι
- σειροθετεί τα παιχνίδια του. Δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις λεπτομέρειες των παιχνιδιών ή των αντικειμένων
- δεν αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων ή δεν μπορεί να επικοινωνήσει τα δικά του
- ηχολαλεί, επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις στερεότυπα, χωρίς επικοινωνιακό ενδιαφέρον
- κάνει επαναληπτικές κινήσεις, στερεοτυπικά, μονότονα
- αντιδρά περίεργα σε οσμές, ήχους, υφές, γεύσεις
- δεν αναγνωρίζει το κοινωνικό πλαίσιο
- χάνει δεξιότητες που είχε προηγουμένως κατακτήσει