Δύο νέα συστήματα φέρνει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών για την παρακολούθηση των οφειλών. Σύμφωνα με τις διατάξεις, τα συστήματα θα συλλέγουν όλες τις πληροφορίες και τα περιουσιακά στοιχεία των πολιτών που χρωστούν σε δημόσιο και τράπεζες ούτως ώστε οι δανειστές τους να έχουν πλήρη εικόνα για το τι μπορούν να διεκδικήσουν και να εισπράξουν.
Με το νέο σύστημα θα γίνεται αξιολόγηση της έναντι του Δημοσίου φερεγγυότητας και πιστοληπτικής ικανότητας φυσικών και νομικών προσώπων και θα συσταθεί μια Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, δηλαδή στα πρότυπα του σημερινού Τειρεσία με στόχο να «εξυγιάνουν» το ιδιωτικό χρέος των πολιτών. Επιπλέον, ιδρύεται ένα Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων, που θα δημιουργηθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος και θα καταγράφει σε λεπτομερή βάση το ιστορικό πληρωμών κάθε μεμονωμένου δανείου που χορηγείται.
Πιστοληπτική βαθμολόγηση
Σκοπός είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος της ασύμμετρης πληροφόρησης μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα και ιδιωτικών φορέων για την πιστοληπτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων μέσω της πιστοληπτικής βαθμολόγησής τους (credit scoring) σε σχέση με οφειλές τους προς το Δημόσιο. Ο απώτερος στόχος είναι η αποτροπή της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων και ληξιπρόθεσμων οφειλών προς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και η πρόληψη της υπερχρέωσης των φυσικών και νομικών προσώπων.
Για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας του παρόντος χρησιμοποιούνται ως βασικοί δείκτες, σε βάθος τριετίας από την έναρξη λειτουργίας της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, σύμφωνα με το άρθρο 107 παρ. 12, αφενός ο αριθμός των πιστοληπτικών βαθμολογήσεων ανά έτος και αφετέρου το ποσοστό των επ’ αυτών ενστάσεων ανά έτος. Ως ποσοτικοί στόχοι για τους παραπάνω δείκτες τίθενται η αύξηση κατά ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) ετησίως του αριθμού των πιστοληπτικών βαθμολογήσεων και η αντίστοιχη μείωση κατά ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) ετησίως των ενστάσεων.
Βασικές ρυθμίσεις
- Καθιερώνεται σύστημα πιστοληπτικής βαθμολόγησης για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας φυσικών και νομικών προσώπων βάσει δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που αφορούν σε οφειλές προς τον δημόσιο τομέα.
- Αρμόδια για την παραγωγή και τη χορήγηση της πιστοληπτικής βαθμολόγησης είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης που συστήνεται με το άρθρο 64.
- Για την άσκηση της ανωτέρω αρμοδιότητας οργανώνεται ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την επεξεργασία των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που συλλέγονται από τα αρχεία των φορέων του δημόσιου τομέα.
- Η πιστοληπτική βαθμολόγηση παράγεται και χορηγείται προς χρήση από το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς και φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Ανεξάρτητη αρχή πιστοληπτικής αξιολόγησης
Συστήνεται Ανεξάρτητη Αρχή χωρίς νομική προσωπικότητα με την επωνυμία «Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης» (εφεξής η «Αρχή»).
Αποστολή της Αρχής είναι η παραγωγή πιστοληπτικών βαθμολογήσεων μέσω του Συστήματος, η τήρηση σχετικής βάσης δεδομένων και η ανταλλαγή πιστοληπτικών βαθμολογήσεων και πληροφοριών με φορείς πιστοληπτικής αξιολόγησης, προς τον σκοπό μείωσης των επιπέδων των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς δημόσιους φορείς και ιδιώτες πιστωτές, καθώς και για την πρόληψη του φαινομένου της υπερχρέωσης των ιδιωτών.
Αρμοδιότητες της Αρχής
- Η Αρχή έχει, ιδίως, τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
α) την ολοκληρωμένη διαχείριση του Συστήματος και την τήρηση της σχετικής βάσης δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς,
β) τη συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς υποκειμένων δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που προέρχονται από φορείς του δημόσιου τομέα,
γ) την εξαγωγή πιστοληπτικής βαθμολόγησης των υποκειμένων δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς,
δ) την ανταλλαγή πιστοληπτικής βαθμολόγησης υποκειμένων δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς με φορείς πιστοληπτικής αξιολόγησης κατά την παρ. 2 του άρθρου 58, ή την παροχή πιστοληπτικής βαθμολόγησης σε φορείς του ιδιωτικού τομέα σύμφωνα με το άρθρο 56,
ε) την εκπόνηση οικονομικών αναλύσεων και στατιστικών μελετών με βάση τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που τηρούνται από την Αρχή,
στ) τη στατιστική επεξεργασία ιστορικών δεδομένων με στόχο την ακριβέστερη δυνατή πρόβλεψη της πιθανότητας αθέτησης υποχρεώσεων του κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου, τόσο προς το Δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης όσο και προς ιδιώτες πιστωτές,
ζ) τη συμμετοχή και εκπροσώπηση της χώρας στους διεθνείς οργανισμούς και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και τη συνεργασία σε διμερές επίπεδο με αντίστοιχους φορείς άλλων κρατών για την ανταλλαγή δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, την εκπόνηση, ανάληψη και υλοποίηση προγραμμάτων και έργων, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη λήψη τεχνικής βοήθειας για θέματα που άπτονται της αποστολής της Αρχής,
η) τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενημερωτικών σεμιναρίων και προγραμμάτων ευαισθητοποίησης για θέματα που άπτονται της αποστολής της Αρχής.
Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων
Σκοπός είναι η σύσταση και λειτουργία Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων, με στόχο την ενίσχυση της χρηματοδότησης από το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα της πραγματικής οικονομίας και τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, μέσω της βελτίωσης της παρεχόμενης πληροφόρησης, της ορθολογικότερης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των δυνητικών δανειοληπτών και της εν γένει συνδρομής στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων χρηματοδότησης.
Το Μητρώο επιτρέπει την αυτοματοποιημένη συλλογή και περαιτέρω επεξεργασία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς από τους επιμέρους πιστωτές και την εξαγωγή της Πιστωτικής Έκθεσης για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Λειτουργεί ως βάση δεδομένων των πιστωτικών και εν γένει χρηματοδοτικών ιδρυμάτων και ως κόμβος για τη διόδευση των δεδομένων αυτών. Διαλειτουργεί και ανταλλάσσει πληροφορίες, που δεν επιτρέπουν τον προσδιορισμό της ταυτότητας των υποκειμένων δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, με βάσεις δεδομένων του δημόσιου τομέα ή φορέων του ιδιωτικού τομέα ή φορέων πιστοληπτικής αξιολόγησης, καθώς και με κάθε άλλο ηλεκτρονικό σύστημα δημόσιου ή άλλου φορέα ή με αρμόδιες υπηρεσίες για την παροχή πληροφοριών στο πλαίσιο εκπόνησης οικονομικών αναλύσεων ή στατιστικών μελετών με βάση τα δεδομένα που τηρεί.
Στοιχεία οφειλών
Τα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδας δείχνουν ότι τα υπόλοιπα δανείων που βαραίνουν νοικοκυριά κι επιχειρήσεις ανέρχονται σε 113 δισ ευρώ, οι οφειλές προς την εφορία έχουν ξεπεράσει τα 112 δισ ευρώ, ενώ τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΚΕΑΟ δείχνουν ότι παλιά και νέα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα 43 δισ ευρώ.
Στο Γραφείο Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα κοινοποιούνται για κάθε πολίτη ή επιχείρηση, τα χρέη προς έχει προς:
Δημόσιο από φόρους και πρόστιμα
ΕΦΚΑ και άλλα Ταμεία από απλήρωτες εισφορές
Δήμοι για απλήρωτα δημοτικά τέλη, κλήσεις κλπ.
Τράπεζες για δάνεια κάθε μορφής
ΔΕΗ και άλλες εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας για απλήρωτους λογαριασμούς
Εταιρείες τηλεφωνίας και ίντερνετ, για απλήρωτους λογαριασμούς
Εταιρείες ύδρευσης, για απλήρωτους λογαριασμούς.
Πιστοληπτικό προφίλ
Το νέο πλαίσιο εισάγει και στην ελληνική πραγματικότητα τον θεσμό του «credit bureau», της Υπηρεσίας Πίστωσης και Πλούτου. Ο θεσμός των γραφείων πίστωσης λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια σε χώρες της ΕΕ, όπως στην Αγγλία και την Ιρλανδία, αλλά και στις ΗΠΑ. O ενδιαφερόμενος δανειολήπτης παραθέτει (αυτοβούλως) τα οικονομικά του στοιχεία, προκειμένου να διαμορφωθεί το πιστοληπτικό του προφίλ βάσει του οποίου θα μπορεί να πάρει κάποιο δάνειο ή πιστωτική κάρτα. Επιπλέον τα γραφεία αυτά (με τη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου) μπορούν να ελέγξουν ορισμένα στοιχεία, προκειμένου να τον προστατεύσουν από υπερδανεισμό.
Όπως εκτιμάται, με αυτόν τον τρόπο θα διαπιστώνονται οι πραγματικές δυνατότητες πληρωμής των οφειλετών και θα προκύπτει εάν όσοι ζητούν δάνειο ή υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου για ρύθμιση οφειλών, πληρούν τις προϋποθέσεις. Στόχος είναι να αποφευχθεί δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.
Αύξηση καταθέσεων και δανείων
Αύξηση κατά 721 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Ιούνιο του 2022, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, έναντι μείωσης κατά 336 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος στο 4,1% από 4,0% τον προηγούμενο μήνα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 2 δισ. ευρώ έναντι αύξησης κατά 1, 311 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 6,9% από 6,3% τον προηγούμενο μήνα. Αύξηση κατά 2,000 δισ. ευρώ παρουσίασαν, τον Ιούνιο του 2022, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι αύξησης κατά 1.647 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 16,2% από 14,3% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, οι καταθέσεις των MXE αυξήθηκαν κατά 2.442 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 1,488 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μειώθηκαν κατά 443 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 159 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
Ετήσιος ρυθμός μεταβολής
Στο σκέλος των χορηγήσεων o ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε σε 4,5% από 3,3% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν θετική κατά 2.059 δισ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 577 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα (αναθεωρημένα στοιχεία).
Πιο αναλυτικά, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, τον Ιούνιο του 2022, ήταν θετική κατά 1.976 δισ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 589 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 10,0% από 7,8% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) αυξήθηκε σε 9,7% από 7,3% τον προηγούμενο μήνα.
Η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν θετική κατά 1.856 δις. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 764 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μειώθηκε σε 12,2% από 12,4% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν θετική κατά 119 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 175 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
Θετική κατά 2 εκατ. ευρώ ήταν η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τον Ιούνιο του 2022, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 35 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα (αναθεωρημένα στοιχεία). Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησής τους παρέμεινε αμετάβλητος στο -2,1%.