Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου ψηφίστηκε στη Βουλή και αναρτήθηκε στη συνεχεία στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης ο νόμος 4865 του Υπουργείου Υγείας, με βασικό θέμα τη σύσταση και οργάνωση της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ). Μαζί ψηφίστηκε και τροπολογία που περιελάμβανε μια σειρά θεμάτων, μεταξύ των οποίων ήταν και αλλαγές στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, στο πλαίσιο της αρμόδιας Επιτροπής και η οποία στο τελικό κείμενο του νόμου εντάχθηκε ως άρθρο 41.
Το άρθρο αρχικά περιγράφει τη νέα σύσταση της επιτροπής, στην οποία προστίθενται περαιτέρω τομείς εξειδίκευσης ή εμπειρίας, που απαιτείται να έχουν τα μέλη που ορίζονται από τον Υπουργό Υγείας. Παράλληλα, όμως, στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου, προσδιορίζονται τα κριτήρια και τα δεδομένα που λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαπραγμάτευση. Ο νόμος ψηφίστηκε, αλλά για να τεθεί σε εφαρμογή η εν λόγω διάταξη πρέπει να εκδοθεί η σχετική Υπουργική Απόφαση.
Τι προβλέπει η Υπουργική Απόφαση: Τα κριτήρια
Παρά τις αντιδράσεις η Υπουργική Απόφαση φέρεται να έχει λάβει την τελική της μορφή. Σύμφωνα με τις πληροφορίες στο κείμενο της ΥΑ υπάρχει μια σημαντική προσθήκη, καθώς διατυπώνεται σαφώς το κριτήριο της θεραπευτικής αξίας και της καινοτομίας του σκευάσματος υπό διαπραγμάτευση.
Ειδικότερα, στο Άρθρο 2 της ΥΑ απαριθμούνται τα 7 κριτήρια διαπραγμάτευσης των τιμών φαρμάκων και συγκεκριμένα:
- το ύψος του ποσού αυτόματης επιστροφής (clawback) και του κλιμακωτού ποσοστού έκπτωσης (rebate) του εκάστοτε φαρμάκου
- τον όγκο των πωλήσεων του σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής ένωσης
- τις τιμές πώλησης του σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής ένωσης, ιδίως όταν αυτές υπολείπονται της τιμής της πώλησης του στην Ελληνική Επικράτεια και πρόκειται για φάρμακο υπό προστασία
- τον χρόνο λήξης της περιόδου προστασίας του, εάν πρόκειται για φάρμακο υπό προστασία
- τον τρόπο σύναψης των συμφωνιών με τους ΚΑΚ και τον κανονισμό λειτουργίας της
- τον τρόπο ορισμού των τιμών αναφοράς (ΤΑ) που αποτελούν ασφαλιστικές τιμές αποζημίωσης για τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) και τον ΕΟΠΥΥ
- τη θεραπευτική αξία και την καινοτομία του προϊόντος.
Διευκρινίζεται, πάντως, πως η Επιτροπή δεν δεσμεύεται να λάβει υπόψη τα παραπάνω κριτήρια. Αντιθέτως, θα πρέπει να τα αξιολογεί αναλόγως σε κάθε διαπραγμάτευση και να τεκμηριώνει την άποψη της βάσει αυτών, «σε συνδυασμό με άλλα πραγματικά στοιχεία και ιδίως την αναγκαιότητα της θεραπείας και τη θεραπευτική αξία του εκάστοτε υπό διαπραγμάτευση φαρμάκου, που μπορεί να δικαιολογεί αποκλίσεις από τα ανωτέρω κριτήρια».
Τι προβλέπει η Υπουργική Απόφαση: Τα φάρμακα που τίθενται σε διαπραγμάτευση
Σύμφωνα με την ΥΑ, στη διαπραγμάτευση καλούνται κατά προτεραιότητα τα φάρμακα υπό καθεστώς προστασίας (οn patent), βάσει των στοιχείων της εξωνοσοκομειακής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ και των στοιχείων του ΕΟΦ για τα εξωνοσοκομειακά φάρμακα.
Ωστόσο, προκειμένου να αποσυμφορηθεί η λειτουργίας των Επιτροπών Αξιολόγησης Φαρμάκων και Διαπραγμάτευσης, οποιοδήποτε εν δυνάμει αποζημιούμενο φαρμακευτικό προϊόν, με ΚΗΘ (κόστος ημερήσιας θεραπείας) χαμηλότερο ή ίσο με 0,20 ευρώ, θα εισάγεται άμεσα στη λίστα χωρίς αξιολόγηση και διαπραγμάτευση. Μάλιστα, δίνεται η δυνατότητα στην εταιρεία διάθεσης του να ζητήσει μείωση της ασφαλιστικής τιμής σε ΚΗΘ τέτοιου ύψους.
Η διάρκεια των συμφωνιών θα είναι ετήσια, εκτός εάν υπάρχει όφελος για συμφωνίες μεγαλύτερης διάρκειας, που δεν θα μπορούν όμως να ξεπερνούν τα τρία έτη. Τα νέα φάρμακα που εντάσσονται κατόπιν συμφωνίας στο Θετικό Κατάλογο δεν θα καλούνται σε νέα διαπραγμάτευση για το χρονικό διάστημα του συμφωνητικού.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες προειδοποιούν για τους κινδύνους
Τα εν λόγω κριτήρια, πάντως, προκάλεσαν εξ αρχής την αντίδραση των φαρμακευτικών εταιρειών, που προειδοποίησαν για περαιτέρω κινδύνους στους οποίους θα εκτεθούν τόσο οι επιχειρήσεις όσο και η πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα. Όπως ανέφεραν, η ενσωμάτωση του ανεξέλεγκτου clawback ως βάση συζήτησης της εκάστοτε διαπραγμάτευσης έχει ως αποτέλεσμα στην πραγματικότητα την «συγκάλυψη» του.
Έκριναν, δε, πως με τον τρόπο αυτό επιχειρείται να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος ανασυγκρότησης για το clawback, αλλά στην πραγματικότητα δεν θα επιφέρει ούτε την ελάχιστη ελάφρυνση για τις εταιρείες του χώρου του φαρμάκου. Παράλληλα, «φράζει ο δρόμος» στην είσοδο στην αποζημίωση στα νέα προϊόντα, ενώ θέτει σε κίνδυνο και την παραμονή στο πλαίσιο αποζημίωσης καθιερωμένων θεραπευτικών επιλογών.