Εξαιρετικά λεπτές είναι οι ισορροπίες που διαμορφώνονται στις σχέσεις της Αθήνας με την Άγκυρα, λόγω των δραματικών εξελίξεων στον πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.
Η αντιδυτική ρητορική του Ταγίπ Ερντογάν προβληματίζει έντονα την ελληνική διπλωματία, η οποία έχει θέσει ως βασική προτεραιότητα να περιοριστεί η ένταση και να διατηρηθούν τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο.
Στο πλαίσιο αυτό, η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου είναι βαρύνουσας σημασίας, καθώς θα σφραγίσει τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι τα προβλήματα δεν λύνονται από τη μια ημέρα στην άλλη, σημειώνουν όμως ότι το momentum είναι ευνοϊκό για να γίνουν βήματα προς τα εμπρός προς όφελος και των δύο χωρών.
Στην παρούσα φάση, στόχος της Αθήνας είναι η συζήτηση να ξεκινήσει από τα λεγόμενα εύκολα θέματα, που αφορούν στη θετική ατζέντα και σταδιακά να προχωρήσουν στα πιο δύσκολα όπως ο καθορισμός της υφαλοκρηπίδας.
Οι συζητήσεις σε καμία περίπτωση δεν θα είναι εύκολες, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι ο κ. Ερντογάν είναι ένας απρόβλεπτος “παίχτης”, κάτι που σημαίνει ότι είναι ικανός να αλλάξει ρητορική ανάλογα με τα συμφέροντά του.
Εκτίμηση της Αθήνας είναι ότι ο κ. Ερντογάν επιδιώκει να βελτιώσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, λόγω του ότι η χώρα του έχει ανάγκη από δυτικά κεφάλαια για νέες επενδύσεις.
Χαμηλά ο πήχης
Από τις κινήσεις του, γίνεται επίσης σαφές ότι επιθυμεί την διατήρηση του ήρεμου κλίματος με την Αθήνα, καθώς έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι προς το συμφέρον του να ανοίξει νέα μέτωπα στην περιοχή.
Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν αποπροσανατολίζει την Αθήνα, η οποία τηρεί χαμηλούς τόνους και αποφεύγει να βάλει ψηλά τον πήχη, καθώς γνωρίζει ότι ο “Σουλτάνος” αναθεωρεί απόψεις και θέσεις όπως τα…πουκάμισα
Τα ανοίγματα άλλωστε που έκανε όλο το προηγούμενο διάστημα προς τη Δύση, ανατράπηκαν από τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, όπου τάχθηκε στο πλευρό της Χαμάς.
Η κίνηση αυτή δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι επιχειρεί να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο μουσουλμανικό ακροατήριο και να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στις εξελίξεις που δρομολογούνται στην περιοχή.
Τα μεγάλα “όχι”
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η ελληνική διπλωματία ναι μεν αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα “παράθυρο” ευκαιρίας, αλλά από την άλλη έχει φροντίσει να κάνει σαφείς τις δικές της κόκκινες γραμμές.
Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι η Αθήνα δεν συζητά θέματα που θα βάλουν σε κίνδυνο τα εθνικά δίκαια και θα δώσουν τη δυνατότητα στην Τουρκία να προβάλει τις δικές της ανιστόρητες επιδιώξεις.
Η ελληνική στρατηγική του win win έχει ως στόχο να αναδείξει πρωτοβουλίες που θα δώσουν ώθηση στην οικονομική συνεργασία και τις καλές σχέσεις, αλλά όχι σε βάρος των εθνικών συμφερόντων.
Το μήνυμα που εκπέμπει το Μέγαρο Μαξίμου είναι “ναι” στη βελτίωση των σχέσεων που θα έχει ως βάση τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και κυρίως στο Δίκαιο της Θάλασσας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός ουκ ολίγες φορές έχει ξεκαθαρίσει ότι:
– “Δεν συζητούμε εκχώρηση ούτε κυριαρχικών δικαιωμάτων, ούτε δικαιωμάτων που απορρέουν από την κυριαρχία”
– “η δυνατότητα να έχουμε Ένοπλες Δυνάμεις στα νησιά μας απορρέει ευθέως από την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου”
Βήματα προόδου
Η Αθήνα μέσω της συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας επιδιώκει να προχωρήσει στην υπογραφή μιας σειράς μνημονίων κατανόησης, μεταξύ των οποίων και η συμφωνία για το μεταναστευτικό.
Το γεγονός πάντως ότι ο κ. Ερντογάν θα συνοδεύεται από πολυπληθή αποστολή μεταξύ των οποίων κορυφαίοι υπουργοί, δείχνει ότι και η Τουρκία αποδίδει μεγάλη σημασία στις συναντήσεις που θα γίνουν στην Αθήνα.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κυβερνητικά στελέχη υπογραμμίζουν ότι παρά τις διαφωνίες μεταξύ των δύο χωρών, είναι αναγκαίοι οι δίαυλοι επικοινωνίας και ότι δεν πρέπει να εξωθείται η κατάσταση στα άκρα.
Οι σχέσεις καλής γειτονίας άλλωστε είναι αναγκαία προϋπόθεση για ήρεμα νερά στο Αιγαίο, λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή, όπου ο κ. Ερντογάν χρησιμοποιεί πολύ σκληρή γλώσσα κατά του Ισραήλ.
Παρά τις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και για το Ισραήλ και για το ρόλο της Χαμάς, τα κυβερνητικά στελέχη, τονίζουν ότι υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για βήματα προόδου στις σχέσεις των δύο χωρών.
Διαφορετική αφετηρία
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης έχει επισημάνει ότι πρέπει να βρεθούν τα ζητήματα που ενώνουν τις δύο χώρες και πάνω σ’ αυτά να υιοθετηθεί μια ατζέντα, η οποία θα μπορέσει να λειτουργήσει θετικά.
Όπως γίνεται αντιληπτό ναι μεν υπάρχει διαφορετική αφετηρία στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, αλλά υπάρχουν ζητήματα όπως το μεταναστευτικό και η οικονομική συνεργασία που μπορεί να γίνει ουσιαστική συζήτηση.
Μόνο τυχαίο άλλωστε δεν είναι ότι Αθήνα και Άγκυρα συμφώνησαν στην ανάγκη να υλοποιήσουν ή να επανενεργοποιήσουν δραστηριότητες ΜΟΕ κατά τη διάρκεια του 2024, από τον συμφωνημένο προηγουμένως κατάλογο ΜΟΕ.