Τις κυριότερες τομές που φέρνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με τίτλο «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και λοιπές διατάξεις», το οποίο τέθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, η οποία θα διαρκέσει έως την Τετάρτη, 6 Δεκεμβρίου 2023, παρουσιάζει το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης σε ενημερωτικό του σημείωμα.
Το σχέδιο νόμου χωρίζεται σε τρία μέρη:
Α Μέρος: Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης και ταμείων συμπληρωματικών παροχών
Β Μέρος: Εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας
Γ Μέρος: Σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.) και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Δ.ΥΠ.Α..
Όπως σημειώνεται, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με τη νέα νομοθετική του πρωτοβουλία, προχωρά στη συνολική αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση και την εποπτεία των ταμείων που παρέχουν συμπληρωματικές συνταξιοδοτικές παροχές, με στόχο την ανάπτυξη και τη θωράκιση του θεσμού της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και την ενίσχυση του εισοδήματος των μελλοντικών συνταξιούχων.
Επιπλέον, εισάγονται ρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό της ασφαλιστικής νομοθεσίας και την αντιμετώπιση επμέρους ζητημάτων κοινωνικοασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού ενδιαφέροντος, όπως είναι η απασχόληση συνταξιούχων, η συνταξιοδότηση με οφειλές προς τον e-ΕΦΚΑ, η επέκταση του επιδόματος μητρότητας σε αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες, η καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς, η ταχύτερη απονομή επικουρικών συντάξεων κ.α..
Τέλος, εισάγονται διατάξεις που αφορούν τη Δ.ΥΠ.Α., με στόχο την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική λειτουργία των υπηρεσιών της προς όφελος των ανέργων και των ωφελούμενων.
Οι κυριότερες τομές που φέρνει το νομοσχέδιο επικεντρώνονται στα εξής σημεία:
Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης
Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, επιχειρείται μία συνολική μεταρρύθμιση στο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση (ν. 3029/2002 και ν. 4680/2020).
Στόχος είναι η προώθηση του θεσμού, ώστε να ενισχυθεί το εισόδημα των μελλοντικών συνταξιούχων με συμπληρωματική παροχή και, ταυτόχρονα, να καλλιεργηθεί κουλτούρα συνταξιοδοτικής αποταμίευσης στους ασφαλισμένους προς όφελος των ιδίων και, συνολικά, της εθνικής οικονομίας.
Ειδικότερα, οι νέες ρυθμίσεις έχουν ως επιμέρους στόχους:
– την απλοποίηση των διαδικασιών σύστασης των ΤΕΑ,
– την καθιέρωση ενός πρότυπου καταστατικού,
– τη διευκόλυνση ίδρυσης ΤΕΑ από περισσότερους εργοδότες (πολυεργοδοτικά ΤΕΑ), χωρίς να απαιτείται κλαδική/επαγγελματική συνάφεια μεταξύ τους, ώστε να δίνεται η δυνατότητα και σε μικρότερες επιχειρήσεις να εντάσσουν σε ΤΕΑ τους εργαζομένους τους,
– τη θέσπιση κανόνων χρηστής διακυβέρνησης για την επίτευξη καλύτερων αποδόσεων και την αύξηση της εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων προς τα ΤΕΑ,
– την ενίσχυση της διαφάνειας της δράσης των ΤΕΑ και την καλύτερη ενημέρωση των ασφαλισμένων,
– την αναβάθμιση της εποπτείας των ΤΕΑ, η οποία, από 1/1/2025, ανατίθεται στην Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να διασφαλιστεί η οργανωτική και επιχειρηματική επάρκεια των ΤΕΑ, να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων στον θεσμό και να συγκεντρωθεί η εποπτεία σε μία ενιαία αρχή κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, (σήμερα, ισχύει τριμερές σύστημα εποπτείας: υπουργείο Εργασίας, Εθνική Αναλογιστική Αρχή και Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς),
– την ομοιόμορφη φορολογική αντιμετώπιση των προϊόντων της προαιρετικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης (ΤΕΑ και ομαδικά ασφαλιστήρια).Ειδικά, ως προς τη φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ, προβλέπεται κλιμακωτή φορολόγηση, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου. Όσο περισσότερος χρόνος έχει διανυθεί σε ΤΕΑ ή ομαδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο, τόσο μικρότερος είναι ο συντελεστής φορολόγησης, ώστε να ενισχύεται η μακροπρόθεσμη αποταμίευση, η οποία μπορεί να αποφέρει ικανοποιητικά εισοδήματα κατά τη συνταξιοδότηση.
Επιπλέον, παρέχονται επιπρόσθετα φορολογικά κίνητρα για την καταβολή σύνταξης, μέσω της οποίας διασφαλίζεται πραγματικό συμπληρωματικό εισόδημα, καθ’ όλη τα διάρκεια της συνταξιοδότησης.
Απασχόληση συνταξιούχων
Καταργείται η περικοπή του 30% της σύνταξης, αφήνοντάς την ακέραια στους απασχολούμενους συνταξιούχους. Στόχος είναι η τόνωση του εισοδήματος των συνταξιούχων και η περαιτέρω αύξηση της νόμιμης και δηλωμένης συμμετοχής στην αγορά εργασίας των συνταξιούχων που επιθυμούν να εργαστούν.
Ταυτόχρονα, θεσπίζεται ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ, ο οποίος για τους μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους θα ισούται με το 10% επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους και για τους μη μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους με το 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κλάσης για κύρια σύνταξη.
Θεσπίζεται, επίσης, ετήσιο πλαφόν του πόρου, που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 12πλασιο της μηνιαίας εθνικής σύνταξης.
Απασχόληση συνταξιούχων αναπηρίας
Από 01/01/2024, θεσπίζεται, για πρώτη φορά, ενιαίος κανόνας για την απασχόληση των συνταξιούχων αναπηρίας.
Σήμερα, ένα άτομο με αναπηρία που συνταξιοδοτείται από τον π. ΟΑΕΕ, δεν επιτρέπεται να εργαστεί, μετά τη συνταξιοδότησή του, λόγω αναπηρίας. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα ταμεία, πλην του π. ΙΚΑ. Εάν συνταξιοδοτείται από το π. ΙΚΑ, επιτρέπεται, υπό προϋποθέσεις, να εργαστεί και μετά τη συνταξιοδότησή του, λόγω αναπηρίας.
Με τις νέες διατάξεις, δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους συνταξιούχους με αναπηρία να εργαστούν με τις προϋποθέσεις του π. ΙΚΑ και, μάλιστα, χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10% υπέρ ΕΦΚΑ, προκειμένου να ενθαρρύνουμε την επανένταξη τους στην αγορά εργασίας.
Συνταξιοδότηση με οφειλές
Όπως αναφέρεται στο ενημερωτικό σημείωμα, δίνεται λύση στο αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι οι οποίοι βρίσκονται σε ηλικία συνταξιοδότησης, πλην, όμως, παραμένουν εγκλωβισμένοι, λόγω πραγματικής αδυναμίας αποπληρωμής των συσσωρευμένων ληξιπρόθεσμων οφειλών τους στον e-ΕΦΚΑ.
Ειδικότερα, αυξάνεται το ανώτατο όριο οφειλών ασφαλιστικών εισφορών για συνταξιοδότηση από 20.000 ευρώ σε 30.000 ευρώ (από 6.000 ευρώ σε 10.000 ευρώ για τον π. ΟΓΑ). Για το ποσό από 20.000 ευρώ έως 30.000 ευρώ (6.000 ευρώ έως 10.000 ευρώ για τον π. ΟΓΑ), παρακρατείται ποσοστό 60% της μηνιαίας σύνταξης, ενώ, για το υπόλοιπο χρέος, γίνεται παρακράτηση σε 60 δόσεις, μέχρι την εξόφλησή του, όπως γίνεται και σήμερα.
Ως κριτήρια υπαγωγής στη ρύθμιση τίθενται τα εξής:
– όριο τραπεζικών καταθέσεων του οφειλέτη στις 12.000 ευρώ (6.000 ευρώ για οφειλέτες του π. ΟΓΑ),
– συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας τους και
– πληρωμή εισφορών για τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης.
Απονομή επικουρικών συντάξεων
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της χρόνιας αναμονής για χορήγηση επικουρικών συντάξεων σε ασφαλισμένους – κυρίως του Δημοσίου – που, με το τωρινό καθεστώς, για να λάβουν την σύνταξη, έπρεπε να έχουν τις ίδιες προϋποθέσεις θεμελίωσης με τον φορέα κύριας ασφάλισης ή να έχουν συμπληρώσει τον ίδιο αριθμό ημερών επικουρικής ασφάλισης με τον κύριο φορέα.
Με την ενοποίηση κανόνων, όσοι παίρνουν την κύρια σύνταξή τους και έχουν τουλάχιστον 15 χρόνια επικουρικής ασφάλισης, θα μπορούν να πάρουν αμέσως τις συντάξεις τους.
Εκτιμάται ότι περίπου 15.000 αιτήματα συνταξιοδότησης που βρίσκονται σε αναμονή για τουλάχιστον δύο χρόνια θα μπορούν να εκκαθαριστούν αυτόματα, μόλις ψηφιστεί η ρύθμιση.
Επίδομα μητρότητας
Λαμβάνουν, για πρώτη φορά, την 9μηνη παροχή προστασίας της μητρότητας και οι ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες, στο πεδίο της ανατροφής τέκνου.
Συγκεκριμένα, θα λαμβάνουν για εννέα μήνες τον κατώτατο μισθό (780 ευρώ σήμερα), δηλαδή συνολικά 7.020 ευρώ, πέραν του ποσού που λαμβάνουν κατά τη διάρκεια κυοφορίας και λοχείας.
Επιπλέον, το επίδομα επεκτείνεται και σε μισθωτές μητέρες του π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και ΕΔΟΕΑΠ, που, με την ισχύουσα νομοθεσία, λάμβαναν μόνο το επίδομα κυοφορίας και λοχείας από τον φορέα τους.
Με τη νέα διάταξη, θα λαμβάνουν και αυτές για εννέα μήνες και το επίδομα μητρότητας, από το οποίο πριν αποκλείονταν.
Ενεργός ΑΜΚΑ και υγειονομική περίθαλψη
Η διάταξη, που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο, προσαρμόζει τη νομοθεσία στα νέα διακριτά στάδια έκδοσης και ενεργοποίησης του ΑΜΚΑ και έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει φαινόμενα καταστρατήγησης του συστήματος και, συγκεκριμένα, να αποθαρρύνει τους ανθρώπους που δεν μένουν ή/και δεν έχουν πλέον καμία έννομη σχέση με την Ελλάδα, επισκέπτονται περιστασιακά τη χώρα, για να κάνουν χρήση της δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και φεύγουν αμέσως μετά, επιβαρύνοντας οικονομικά τη χώρα και τους πολίτες που πληρώνουν φόρους και εισφορές.
Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο Εργασίας τονίζει ότι η πρόσβαση στα δημόσια νοσοκομεία και δομές υγείας για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη παραμένει ελεύθερη. Όμως, σε περίπτωση μη ενεργού ΑΜΚΑ, η σχετική δαπάνη θα βαρύνει τον ασθενή, όπως ισχύει και τώρα για τους μη κατόχους ΑΜΚΑ.
Επίδομα προσωπικής διαφοράς
Όπως επισημαίνει το υπουργείο Εργασίας, η κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις πληθωριστικές πιέσεις στα εισοδήματα και σε συνέχεια των εξαγγελιών του πρωθυπουργού, καταβάλλει για δεύτερη φορά εντός του 2023 έκτακτη ενίσχυση στους συνταξιούχους με θετική προσωπική διαφορά.
Συνταξιούχοι, με προσωπική διαφορά μεγαλύτερη των 10 ευρώ, που λαμβάνουν μηνιαία σύνταξη έως και 1.600 ευρώ, θα λάβουν έκτακτη εφάπαξ οικονομική ενίσχυση έως και 200 ευρώ, αναλόγως τους ύψους της σύνταξής τους.