Ραγδαίες εξελίξεις σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου, ενεργοποίησε τη συνθήκη του Μοντρέ. Ο Ερντογάν έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ.Σύμφωνα με το Anadοlu: «Η Τουρκία έχει προειδοποιήσει όλες τις χώρες να μην περνούν πολεμικά πλοία από τα Τουρκικά Στενά, χωρίς να έχει λάβει κανένα αίτημα από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας: Υπουργός Εξωτερικών»
«Η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει την εξουσία που της δίνει η Σύμβαση του Μοντρέ του 1936 για να αποτρέψει την περαιτέρω κλιμάκωση της “κρίσης” Ρωσίας – Ουκρανίας, λέει ο Τούρκος πρόεδρος»
Τη συνθήκη του Μοντρέ αποφάσισε να ενεργοποιήσει η Άγκυρα, κλείνοντας έτσι τα Στενά του Βοσπόρου και κάνοντας λόγο για βήμα αποκλιμάκωσης.
«Προειδοποιήσαμε όλες τις παράκτιες χώρες να μην περάσουν πολεμικά πλοία τους πλοία από τα Στενά, εφαρμόζοντας τη Συνθήκη του Μοντρέ», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατόπιν επικοινωνίας του με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κάποιο αίτημα διέλευσης από τα Στενά. Στο περιβάλλον σύγκρουσης ειδοποιήσαμε όλες τις παράκτιες και μη παράκτιες χώρες να μην κάνουν διέλευση των πολεμικών τους πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει οποιοδήποτε αίτημα. Εφαρμόζουμε τις διατάξεις της Συνθήκης του Μοντρέ».
Είχε προειδοποιήσει ο Ερντογάν
Νωρίτερα, σε μια μη αναμενόμενη δήλωση προχώρησε ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος καταδίκασε τη ρωσική επιθετικότητα παρά τις στενές σχέσεις Κρεμλίνου-Άγκυρας.
«Μη αποδεκτή η επίθεση της Ρωσίας στο ουκρανικό έδαφος και αντιλαμβανόμαστε τον αγώνα της Ουκρανίας», τόνισε ειδικότερα ο Τούρκος πρόεδρος στο συμβούλιο του κόμματός του.
Πρόσθεσε ότι θα βασιστεί στη Συνθήκη του Μοντρέ για να εμποδίσει την «περαιτέρω κλιμάκωση της ουκρανικής κρίσης».
Τι είναι η Συνθήκη του Μοντρέ
Η Σύμβαση του Μοντρέ ή Συμβαση για το καθεστώς των Στενών (Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits),(τουρκικά: Montrö Boğazlar Sözleşmesi) είναι σύμβαση η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.
Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, κυρίως όσον αφορά τη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου, 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936. Eξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις.
Τα συμβαλλόμενα Μέρη της συνθήκης (Συμβαλλόμενα Μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας : Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία) αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αρχή της ελεύθερης διέλευσης και ναυσιπλοΐας δια θαλάσσης στα Στενά: «εν καιρώ ειρήνης, τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, με τη μέρα και τη νύχτα, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου.»
Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών. Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού.
Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).
Όταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) το Νοέμβριο του 1994, ζητήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της η επαναδιατύπωση της Συνθήκης του Μοντρέ, ώστε να είναι συμβατή με το καθεστώς που διέπει τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Ωστόσο, η μακροχρόνια άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS σημαίνει ότι η Συνθήκη του Moντρέ, παραμένει σε ισχύ χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις.
Από το 1994,(1998 μικρή τροποποίηση) η Τουρκία εφαρμόζει τον «Ναυτιλιακό Κώδικα Κυκλοφορίας για τα Στενά» (Maritime Traffic Regulations for the Straits and the Marmara Region), που εισήγαγε ένα νέο ρυθμιστικό καθεστώς, «προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και η προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή», αλλά χωρίς να παραβιάζεται η αρχή του Μοντρέ της ελεύθερης διέλευσης.
Οι νέοι κανονισμοί προκάλεσαν κάποια διαμάχη, όταν η Ρωσία, Ελλάδα, Κύπρος, Ρουμανία, Ουκρανία και Βουλγαρία προέβαλλαν αντιρρήσεις. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές εγκρίθηκαν από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό με το αιτιολογικό ότι δεν είχαν σκοπό να θίξουν «τα δικαιώματα οποιωνδήποτε πλοίων χρησιμοποιούν τα Στενά βάσει του διεθνούς δικαίου”.