Οι ανατιμήσεις σε βασικές πρώτες ύλες, οι τιμές των οποίων διαπραγματεύονται στις διεθνείς αγορές, μαζί με τη γενικότερη γεωπολιτική αστάθεια που πυροδοτεί αυξήσεις στην ενέργεια και τα μεταφορικά κόστη, προεξοφλούν ένα θερμό φθινόπωρο στις τιμές των αγαθών.
Η ακρίβεια και η στεγαστική κρίση αποτελούν τα μεγαλύτερα «αγκάθια» για την κυβέρνηση, καθότι πλήττουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ελληνική κοινωνία, η οποία κινείται πάνω από τα όρια των αντοχών της.
Η κατάσταση γίνεται χειρότερη, αντί να βελτιώνεται και στο Μέγαρο Μαξίμου «σβήνουν και γράφουν» ενδεχόμενα μέτρα, τα οποία θα μπορούσε να ανακοινώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην 88η ΔΕΘ, στις 7 Σεπτεμβρίου.
Οι επιτελείς του πρωθυπουργικού γραφείου βρίσκονται τις ημέρες αυτές σε ανοιχτή γραμμή με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο «μετρά» τα δημοσιονομικά περιθώρια, προετοιμάζοντας ένα «μικρό καλάθι», όπως λένε οι καλά γνωρίζοντες στον ΟΤ.
Άλλωστε, η επόμενη χρονιά θα συνοδεύεται από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες και το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα πρέπει να έχει ετοιμάσει το 4ετες πλέον πλάνο (προϋπολογισμοί από το 2025 μέχρι και το 2028) μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου.
Η ακόμη καλύτερη πορεία (σε σχέση με πέρυσι) του τουρισμού δείχνει ότι δε διακυβεύεται και η πορεία του προϋπολογισμό, η οποία -με τη σειρά της- στηρίζεται και στη μεγάλη ακρίβεια.
Την ίδια ώρα, η αύξηση του πληθωρισμού τον Ιούλιο ότι η ακρίβεια συνεχίζει να καλπάζει και η κυβέρνηση απέτυχε ξανά στο ζήτημα αυτό.
Μετά από μικρή μείωσε κατά το προηγούμενο διάστημα, ο πληθωρισμός, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ άγγιξε το 2,7% σε ετήσια βάση (3% ο εναρμονισμένος δείκτης σύμφωνα με τη Eurostat), με μια σειρά βασικών αγαθών και υπηρεσιών να παρουσιάζουν διψήφια ποσοστά και με τις ανατιμήσεις στα ξενοδοχεία να φτάνουν το 12,6%, στα αεροπορικά εισιτήρια το 18,4% και τις τιμές σε εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία-κυλικεία αυξημένες κατά 6,6% σε σχέση με πέρυσι.
Το ελαιόλαδο συνέχισε να βρίσκεται στην κορυφή των προϊόντων με τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις, με αύξηση 56,7% μέσα σε έναν χρόνο
Το ελαιόλαδο συνέχισε να βρίσκεται στην κορυφή με αύξηση 56,7% μέσα σε έναν χρόνο και ακολουθούν το φυσικό αέριο με 23,4%, το ηλεκτρινό ρεύμα με 9,5%, τα κρέατα με 7,4%, τα νωπά ψάρια με 8,4%, τα λαχανικά με 3,5%, σοκολάτες, ζάχαρη, γλυκά και παγωτά με 4,1%, αναψυκτικά και χυμοί φρούτων με 8,6%.
Μόνο μέσα σε έναν μήνα, Ιούνιο-Ιούλιο 2024, οι τιμές των δημητριακών για το πρωινό αυξήθηκαν 6%, το γάλα 2,1%, τα λαχανικά 6%, το γιαούρτι 2,1%, το χοιρινό 2% και το μοσχάρι 1,5%.
Αξίζει να υπενθυμιστεί πως η κυβέρνηση επέμεινε στην ίδια περίπου συνταγή, με το υπουργείο Ανάπτυξης εκτός από την παράταση των μέτρων για τον έλεγχο των τιμών έως το τέλος του έτους και τους συνεχείς ελέγχους με στόχο να εντοπίσει περιστατικά αισχροκέρδειας, ξεκίνησε επαφές με τους εκπροσώπους των αλυσίδων σουπερμάρκετ αλλά και της βιομηχανίας τροφίμων προκειμένου να συγκρατηθούν οι τιμές, ενώ ο αρμόδιος υπουργός Τάκης Θεοδωρικάκος προανήγγειλε και το «καλάθι του μαθητή».
Ηδη η αγορά έχει προαναγγείλει αυξήσεις στις τιμές του καφέ, ενώ η άνοδος του κακάο επηρεάζει τις τιμές αρκετών προϊόντων στη βιομηχανία τροφίμων, την ίδια στιγμή που τυροκομικά, γάλα, χυμός πορτοκαλιού, τσάι και βούτυρο έχουν διψήφια ποσοστά αύξησης σε σχέση με πέρυσι, ενώ μέρος των νέων αυξήσεων θα περάσουν στην κατανάλωση το επόμενο διάστημα.
Μέσα σε έναν χρόνο η τιμή του καφέ στις διεθνείς αγορές ανατιμήθηκε κατά 67%, του κακάο 159%, του γάλακτος 19%, των τυροκομικών 12,1% (9,39% τον τελευταίο μήνα), η τιμή στον χυμό πορτοκαλιού αυξήθηκε κατά 40%, ενώ το τσάι κατά 20%, το βούτυρο 65% και τα πουλερικά 13,3%.
Όπως λένε οι άνθρωποι της αγοράς, τα περιθώρια είναι περιορισμένα σε μια αγορά που εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από εισαγωγές.
«Πικρό» καφέ θα πίνουν από τον Σεπτέμβριο οι καταναλωτές, καθώς ήδη εκπρόσωποι του κλάδου προαναγγέλλουν ανατιμήσεις 15%-20%, λόγω της μειωμένης παραγωγής από το Βιετνάμ. Ό πως λένε, η φετινή εσοδεία του θα είναι μειωμένη τουλάχιστον κατά 5 εκατομμύρια τόνους, γεγονός που προκαλεί αναστάτωση και οδήγησε σε ανατιμήσεις το τελευταίο διάστημα.
Ανάλογες προβλέψεις κάνουν και εκπρόσωποι της βιομηχανίας τροφίμων εξαιτίας των ανατιμήσεων στο κακάο, καθώς ο παγετός στη Βραζιλία μείωσε σημαντικά την παραγωγή. Μιλούν για αυξήσεις μεταξύ 10%-20% σε κάποιες κατηγορίες, όπως οι σοκολάτες, τα ροφήματα κ.τ.λ. Ωστόσο και στους χυμούς αναμένονται αυξήσεις, όπως και στα τυροκομικά.
Η εξάρτηση της ελληνικής αγοράς από εισαγωγές την κάνει ευάλωτη στον εισαγόμενο πληθωρισμό, ενώ οι αστάθμητοι παράγοντες, όπως λειψυδρία, καύσωνες, πυρκαγιές, ζωονόσοι, μειώνουν την προσφορά των προϊόντων και αυξάνουν τις τιμές.
Μάλιστα τα προβλήματα που ανέκυψαν φέτος το καλοκαίρι στην Ελλάδα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο, αφού επηρέασαν την παραγωγή βασικών προϊόντων στη χώρα, από τα φρούτα και τα λαχανικά έως τα κρέατα και τα τυροκομικά. Μάλιστα η πανώλη που έπληξε τα αιγοπρόβατα και οδήγησε στη θανάτωση πάνω από 20.000 ζώων δημιουργεί ελλείψεις στην εγχώρια παραγωγή κρέατος, γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων.
Την ίδια ώρα, αύξηση του πληθωρισμού τον Ιούλιο ως προάγγελος έδειξε ότι η ακρίβεια είναι παρούσα και ενέτεινε την ανησυχία. Αλλωστε το ζήτημα της ακρίβειας δεν σταμάτησε να απασχολεί τους Έλληνες καταναλωτές.
Μετά τα σημάδια ύφεσης που είχε δείξει μέχρι τον Ιούνιο, «γύρισε πάλι προς τα πάνω» σημειώνοντας τον Ιούλιο αύξηση 2,7% σε ετήσια βάση, με μια σειρά βασικών αγαθών και υπηρεσιών να παρουσιάζουν διψήφια ποσοστά και με τις ανατιμήσεις στα ξενοδοχεία να φτάνουν το 12,6%, στα αεροπορικά εισιτήρια το 18,4% και τις τιμές σε εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία-κυλικεία αυξημένες κατά 6,6% σε σχέση με πέρυσι.
Το ελαιόλαδο συνέχισε να βρίσκεται στην κορυφή με αύξηση 56,7% μέσα σε έναν χρόνο και ακολουθούν το φυσικό αέριο με 23,4%, το ηλεκτρινό ρεύμα με 9,5%, τα κρέατα με 7,4%, τα νωπά ψάρια με 8,4%, τα λαχανικά με 3,5%, σοκολάτες, ζάχαρη, γλυκά και παγωτά με 4,1%, αναψυκτικά και χυμοί φρούτων με 8,6%. Μόνο μέσα σε έναν μήνα, Ιούνιο-Ιούλιο 2024, οι τιμές των δημητριακών για το πρωινό αυξήθηκαν 6%, το γάλα 2,1%, τα λαχανικά 6%, το γιαούρτι 2,1%, το χοιρινό 2% και το μοσχάρι 1,5%.
Αντίστροφη μέτρηση
Οι μέρες μετρούν αντίστροφα και με την επιστροφή των καταναλωτών από τις διακοπές αυτό που προβληματίζει την κυβέρνηση είναι το βάρος που θα δεχθούν τα νοικοκυριά από το ενδεχόμενο του νέου κύματος ανατιμήσεων, καθώς ήδη οι τιμές είναι σε υψηλά επίπεδα.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, και συγκεκριμένα το υπουργείο Ανάπτυξης, εκτός από την παράταση των μέτρων για τον έλεγχο των τιμών έως το τέλος του έτους και τους συνεχείς ελέγχους με στόχο να εντοπίσει περιστατικά αισχροκέρδειας, από τον Ιούλιο ξεκίνησε επαφές με τους εκπροσώπους των αλυσίδων σουπερμάρκετ αλλά και της βιομηχανίας τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών για το καλάθι του καταναλωτή, με σκοπό να μειώσουν το μεσοσταθμικό κέρδος τους, ώστε να συγκρατηθούν οι τιμές.
Οι επαφές αυτές θα είναι συνεχείς και το επόμενο διάστημα. Παράλληλα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του e-katanalotis είναι διαθέσιμες οι τιμές για 3.000 προϊόντα, ενώ σύντομα θα μπορούν οι καταναλωτές να πραγματοποιούν και τις καταγγελίες τους μέσω της ειδικής εφαρμογής στα κινητά τους.
Το πρόβλημα της στέγασης στην Ελλάδα
Παράλληλα, η στεγαστική κρίση πλήττει όλο και περισσότερους στην Ελλάδα. Το αίτημα των πολιτών για προσβάσιμη στέγαση (για εύλογες λογικές τιμές ενοικίασης ή και αγοράς ακινήτων), εντάσσεται στην ευρύτερη ανησυχία για την ακρίβεια και το υψηλό κόστος ζωής.
Είναι χαρακτηριστικό πως οι τιμές των διαμερισμάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) αυξήθηκαν περαιτέρω το πρώτο τρίμηνο του 2024 κατά 10,4% σε ετήσια βάση, ύστερα από συνεχή αύξηση επτά συναπτά έτη, σημειώνοντας σωρευτική αύξηση 66,4% από το τρίτο τρίμηνο 2017.
Στην έρευνα υπολογίζονται και οι αλλαγές στην αξία των ακριβότερων και φθηνότερων μέσων κατοικιών σε σχέση με το βασικό μισθό (830 ευρώ) και το μέσο μισθό σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της ΕΡΓΑΝΗ για το 2023 (1.250 ευρώ).
Στις περιοχές με την ακριβότερη μέση κατοικία προκύπτει ότι η αξία τους αυξήθηκε το 2023, κατά 2,8 έτη δουλειάς για κάποιον που λαμβάνει το βασικό μισθό και κατά 1,9 έτη για κάποιον που λαμβάνει το μέσο μισθό, σύμφωνα με την ΕΡΓΑΝΗ. Αντίστοιχα για τις φθηνότερες περιοχές, 8 μήνες δουλειάς για κάποιον που εργάζεται με το βασικό μισθό και 5,5 μήνες με το μέσο μισθό.
Η κυβέρνηση έχει προσανατολιστεί σε ένα πρόγραμμα τύπου «Σπίτι μου 2», ωστόσο είναι πέρα από προφανές ότι κάτι τέτοιο δεν αρκεί για να αντιμετωπιστεί αυτό το τεράστιο πρόβλημα, όπως έδειξε και η χθεσινή τοποθέτηση από την ΠΟΜΙΔΑ και μένει να δειχθεί το τι θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της 88ης ΔΕΘ.
Τα μέτρα για το 2025
Το βέβαιο είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να ξανανακοινώσει τα όσα είχε προαναγγείλει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, πριν από μερικούς μήνες, αναφορικά με τα μέτρα που θα ληφθούν το 2025. Πρόκειται για παρεμβάσεις 870 εκατ. ευρώ για το 2025:
Αύξηση των συντάξεων, η οποία εκτιμάται ότι θα κοστίσει περίπου 400 εκατ. ευρώ
Κατάργηση, του τέλους επιτηδεύματος για τους επαγγελματίες, κόστους 120 εκατ. ευρώ
Μόνιμη επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στους αγρότες, κόστους 100 εκατ. ευρώ
Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5%, κόστους 215 εκατ. ευρώ.
Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος με κόστος 15 εκατ. ευρώ
Αναστολή του ΦΠΑ στις οικοδομές, κόστους 20 εκατ. ευρώ