Η ακρίβεια που δεν έφυγε ποτέ, ενισχύεται από τον κίνδυνο περαιτέρω ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με τους εγχώριους παράγοντες αποσταθεροποίησης: Λειψυδρία, πανώλη, τώρα και η πίεση στον προϋπολογισμό από τις πυρκαγιές, δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, που ενισχύει εκ νέου τις πληθωριστικές πιέσεις. Ενώ ακόμα δεν έχει κατακαθίσει ο καπνός από τις καταστροφικές φωτιές στην Αττική, μια νέα φωτιά φουντώνει, με ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά.
Οι σταθερά υψηλές τιμές των ναύλων για τα κοντέινερ μεταφοράς εμπορευμάτων, οι καθυστερήσεις στην τροφοδοσία από τις αγορές της Ασίας, η άνοδος στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου (σχεδόν 9% σε μία μόλις εβδομάδα για το Βrent) και οι προβλέψεις για άνοδο στο φυσικό αέριο – με βάση τα μακροοικονομικά μοντέλα των αναλυτών, δημιουργούν νευρικότητα και στην εγχώρια αγορά.
Παράλληλα όμως με τα δυσοίωνα σενάρια, οι καταναλωτές έχουν αρχίσει ήδη να βλέπουν ανατιμήσεις, πριν η επαπειλούμενη γεωπολιτική κρίση κορυφωθεί.
Το κόστος για το σημερινό τραπέζι του Δεκαπενταύγουστου, για όσους γιορτάζουν με ψητό αρνί, αλλά και για τα εκατοντάδες πανηγύρια στην επικράτεια τις επόμενες ημέρες, , θα είναι αυξημένο ως και 80%, σε σύγκριση με το Πάσχα. Η απαγόρευση μετακίνησης και σφαγής ντόπιων αιγοπροβάτων, που διαρκεί ήδη τρεις εβδομάδες, ως τις 19 Αυγούστου, με την πιθανότητα παράτασης, έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη άνοδο των τιμών στα εισαγόμενα αρνιά.
Για όσους γιορτάζουν με ψητό αρνί, το κόστος θα είναι αυξημένο ως και 80%
Με βάση έρευνες της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας, το εισαγόμενο αρνί, Ρουμανίας και Ισπανίας, πουλιέται σήμερα στην λιανική από 14 ως 16 ευρώ το κιλό. Το Πάσχα το ελληνικό αρνί πωλούνταν στο «καλάθι του νοικοκυριού» 10 ευρώ το κιλό. Στην Κρήτη, όπου το αρνί είναι περιζήτητο και λόγω των γάμων, η ΕΕΚΕ το εντόπισε να πωλείτει ως και 18,90 το κιλό.
«Θα έπρεπε να απαγορευθούν οι εισαγωγές αμνοεριφίων από τη Ρουμανία, από την οποία προήλθαν τα πρώτα μολυσμένα αρνιά»
Για τον πρόεδρο της ΕΕΚΕ Απόστολο Ραυτόπουλο, μέρος της ακρίβειας οφείλεται στην αισχροκέρδεια και όχι στην πανώλη. «Τα αγοράζουν από τη Ρουμανία 6 ως 7 ευρώ το κιλό στη χονδρική, και στη λιανική φτάνουν σε υπερδιπλάσια τιμή», δηλώνει στο in.
Ο ίδιος μας λέει ότι εφόσον ο Δεκαπενταύγουστος είναι η μεγαλύτερη γιορτή μετά το Πάσχα, η κυβέρνηση όφειλε να είχε βάλει το αρνί στο καλάθι του νοικοκυριού, επιτρέποντας τις μετακινήσεις και τις σφαγές ντόπιων αρνιών από τις «καθαρές» περιοχές.
Πάντως στα στοιχεία του ΟΚΑΑ για τις τιμές χονδρικής, τα εισαγόμενα αρνιά πωλούνται ως και 11,20 ευρώ το κιλό, από 8 ως 8.80 πέρυσι τέτοια εποχή, ενώ ντόπιο αρνί «δεν διατίθεται».
Ο πρόεδρος της ΕΕΚΕ υποστηρίζει ότι θα έπρεπε να απαγορευθούν οι εισαγωγές αμνοεριφίων από τη Ρουμανία, από την οποία προήλθαν τα πρώτα μολυσμένα αρνιά. Επικαλείται μάλιστα σχετικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιτρέπει να κλείνουν τα σύνορα αν υπάρχουν κρούσματα «εισαγόμενων» ζωονόσων, πρόταση την οποία υποστηρίζουν και οι κτηνοτρόφοι.
Μαζί με το αρνί, έχουν αρχίσει να ακριβαίνουν εκ νέου και τα υπόλοιπα είδη κρέατος, αφού αυξάνεται η ζήτηση. Αυτό καταγράφηκε και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον πληθωρισμό του Ιουλίου. Το μοσχάρι ακρίβυνε 2% σε σχέση με τον Ιούνιο και το χοιρινό 1.5%, πριν αποτυπωθούν στην αγορά οι συνέπειες της πανώλης των μικρών μηρυκαστικών.
Η ανησυχία των καταναλωτών για την ακρίβεια είναι ότι οι υπαρκτή κρίση και οι αναταράξεις στις διεθνείς αγορές λόγω Μέσης Ανατολής, θα «ανοίξουν την όρεξη» στους κερδοσκόπους, που θα βρουν αφορμή για νέες ανατιμήσεις. Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη κακό προηγούμενο, όταν το 2022, το έτος με τις υψηλότερες αυξήσεις τιμών στη λιανική, οι μεγάλες επιχειρήσεις σημείωσαν παγκόσμιο ρεκόρ στα περιθώρια κέρδους, με 15,8%, έναντι 10,8% του διεθνούς μέσου όρου.
«Δεν είναι μόνο η κρίση στη Μέση Ανατολή. Είναι η ξηρασία, η ανομβρία, η έλλειψη προϊόντων. Πολλές περιφέρειες έχουν δώσει οδηγίες στους αγρότες να μην ποτίζουν γιατί δεν υπάρχει νερό. Στην Ηλεία τα καρπούζια είναι αμάζευτα και λιώνουν στα χωράφια. Δεν συμφέρει τους παραγωγούς να τα μαζέψουν, γιατί οι χονδρέμποροι τα αγοράζουν 8-15 λεπτά το κιλό, όταν μόνο το κόστος για καλλιέργεια και συγκομιδή είναι 25 ευρώ το κιλό», λέει ο κ. Ραυτόπουλος.
Εξαιτίας των ελλείψεων ντόπιων προϊόντων, που σε ένα βαθμό τροφοδοτούνται και από τις στρεβλώσεις σε κρίκους της αλυσίδας των τροφίμων, αυξάνονται οι εισαγωγές φρέσκων προϊόντων από το εξωτερικό, εκτινάσσοντας την ακρίβεια στη χώρα μας.
Η ΕΚΕΕ μιλάει για «καρπούζια από την Αλβανία και το Κόσοβο, πατάτες από την Αίγυπτο, πεπόνια από το Ιράν, τομάτες Πολωνίας και Τουρκίας», ενώ τον τελευταίο χρόνο υπήρξε αύξηση πάνω από 62% στις εισαγόμενες πιπεριές.
Ο λαχανόκηπος της Αττικής «τσουρουφλίστηκε»
Οι φωτιές στη Βορειανατολική Αττική, που κατέκαψαν και καλλιέργειες στον Μαραθώνα τον «λαχανόκηπο» του λεκανοπεδίου, είναι η χαριστική βολή, σχολιάζει ο κ. Ραυτόπουλος. Προφανώς αυτή η εξέλιξη θα ενισχύσει περαιτέρω την ακρίβεια.
«Καταστράφηκαν θερμοκήπια, φυτώρια, μονάδες καλλιέργειας οπωροκηπευτικών. Για τους παραγωγούς που επλήγησαν δεν υπάρχει τίποτα πλέον, όχι για να πουλήσουν, αλλά για να μαζέψουν. Από τον επόμενο μήνα και το χειμώνα, από πού θα τρώμε προϊόντα στην Αττική; Μελιτζάνες, τομάτες, άνηθο, μαϊντανό; Θα αυξηθούν κι άλλο οι παραγωγές από τρίτες χώρες, εντός και εκτός ΕΕ, και μαζί τους και οι τιμές», προβλέπει ο ίδιος.
Κι ενώ αναμένονται νέες ανατιμήσεις σε τρόφιμα και καταναλωτικά αγαθά, οι υψηλές τιμές στην ενέργεια, τα καύσιμα και φυσικά τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, εξακολουθούν να είναι βραχνάς και τον Αύγουστο. Η ΕΕΚΕ επιμένει ότι φέτος οι ανατιμήσεις στα ακτοπλοϊκά σε βασικές γραμμές αγγίζουν το 15%, επικαλούμενη συγκριτικές έρευνες.
Για τα τιμολόγια του ρεύματος η Ένωση Εργαζόμενων Καταναλωτών υπογραμμίζει, ότι η επιδότηση του Αυγούστου, των 1,6 λεπτών την κιλοβατώρα, δεν αντισταθμίζει τις ανατιμήσεις που φτάνουν σε ένα μήνα τα 2,8 λεπτά, αναιρώντας το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι θα πληρώσουμε φθηνότερα το ρεύμα από ό,τι τον Ιούλιο.
Όσο για τα καύσιμα, το γεγονός ότι η βενζίνη πωλείται πάνω από 2 ευρώ το λίτρο σε νησιωτικές περιοχές, ενώ έχουν καταγραφεί τιμές ως και 2,35 ευρώ, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το τι θα συμβεί όταν τα «σκάγια» από την πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής, χτυπήσουν την Ευρώπη.
Νέες συνήθειες εξέθρεψε η ακρίβεια ακόμα και για τις καλοκαιρινές διακοπές. Και φυσικά για όσους θα πάνε διακοπές δεν είναι μόνο ο περιορισμένος αριθμός των ημερών διαμονής αλλά έβαλαν μαχαίρι στις δαπάνες της εστίασης και ψυχαγωγίας προκειμένου να συγκρατήσουν τα έξοδά τους, επιλέγοντας συχνότερα το φαγητό στο σπίτι ή στο χέρι αντί για μια έξοδό τους σε κάποια ταβέρνα ή εστιατόριο.
Αν παλαιοτέρα διακοπές ήταν μπάνιο και ταβερνάκι καθημερινά, πλέον αυτό είναι παρελθόν και όπως λένε οι επιχειρηματίες του κλάδου οι έξοδοι έχουν περιοριστεί στο μισό, ενώ οι παραγγελίες και από τους Έλληνες είναι πλέον πιο περιορισμένες.
Είναι ενδεικτικό, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, ότι το 33% των Ελλήνων καταναλωτών θεωρεί ότι το κόστος της εστίασης επιβαρύνει σημαντικά τον προϋπολογισμό των διακοπών και για τον λόγο αυτό έχουν γίνει πιο προσεκτικοί στις επιλογές τους ενώ οι επτά στους δέκα για λόγους οικονομίας έχουν αναγκαστεί να ακυρώσουν κάποια έξοδα για φαγητό ή ψυχαγωγία.
Περισσότερα χρήματα στο φαγητό είναι διατεθειμένοι να δαπανήσουν πλέον σχεδόν οι 6 στους 10 Έλληνες καταναλωτές και από αυτούς οι Gen Z και οι Millennials σε ποσοστό 59,4% και 55,8% αντίστοιχα.
Η τάση μείωσης των δαπανών ανά ταξίδι ξεκίνησε από πέρυσι και για τους ξένους επισκέπτες καθώς και αυτοί αντιμετωπίζουν τον μπαμπούλα της ακρίβειας.
Οι επιχειρήσεις της εστίασης δεν βλέπουν συνεχή ροή πελατών αλλά ούτε και κίνηση με την ένταση των προηγούμενων ετών ούτε από ξένους επισκέπτες ενώ με βάση στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2024, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από την έλευση ξένων τουριστών εμφάνισαν μεν αύξηση 16,2%, φτάνοντας στα 3,8 δισ. ευρώ, όμως η άνοδος αυτή δεν ήταν ανάλογη της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης που αυξήθηκε κατά 20,6%, την ίδια στιγμή που η μέση δαπάνη ανά ταξίδι μειώθηκε κατά 3,6%.
Η αύξηση του ΦΠΑ
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της εστίασης ακόμα και σε δημοφιλής προορισμούς η κίνηση είναι μειωμένη σε σχέση με άλλα χρόνια. «Παλαιότερα σε ώρες αιχμής, ειδικά σε δημοφιλής τουριστικές περιοχές, οι πελάτες που δεν είχαν κάνει κράτηση δεν μπορούσαν να εξυπηρετηθούν. Πλέον η εικόνα είναι διαφορετική» λένε.
Αλλά και στις επιχειρήσεις καφεστίασης, που σερβίρουν και πρωινό, είναι η ίδια εικόνα καθώς πολλοί τουρίστες έλληνες και ξένοι επιλέγουν να φάνε κάτι στο χέρι από το να καθίσουν σε κάποιο μαγαζί.
Μάλιστα η αύξηση του ΦΠΑ από το 13% στο 24% από την 1η Ιουλίου στα σερβιριζόμενα μη αλκοολούχα ποτά – καφέδες, ροφήματα απομάκρυνε πελατεία από τα καταστήματα λένε οι επιχειρηματίες και αυτό ενώ ο πληθωρισμός σε εστίαση, ζαχαροπλαστεία – καφενεία – κυλικεία τον Ιούνιο αυξήθηκε κατά 5,1% σε σχέση με τον περσινό Ιούνιο εξαιτίας των ανατιμήσεων σε πρώτες ύλες και ενέργεια.