Έκθετη καθιστά την Κυβέρνηση για ακόμη μία φορά ο Διεθνής Τύπος, που σχεδόν δύο μήνες μετά την έναρξη της εφαρμογής της εξαήμερης εργασίας, συνεχίζει να καλύπτει το φλέγον αυτό εργασιακό θέμα.
Οι Έλληνες, που προβλήθηκαν ως «τεμπέληδες» κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, εργάζονται στην πραγματικότητα περισσότερες ώρες από οποιουσδήποτε άλλους στην Ευρώπη, ενώ οι δήθεν εργασιομανείς Γερμανοί είναι μεταξύ εκείνων που δουλεύουν λιγότερο.
Αυτό επισημαίνεται σε άρθρο του Bloomberg σχετικά με αφορμή την εξαήμερη εργασία στην Ελλάδα, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι Ελληνες εργαζόμενοι που τρέχουν για να φέρουν μια πετσέτα στου γερμανούς τουρίστες καταρρίπτουν τα οικονομικά κλισέ, ενώ το να πίνεις κανείς το κρασί του στη Σαντορίνη ή να χαλαρώνει σε μια βίλα -πράγματα τα οποία για πολλούς ξένους είναι συνυφασμένα με τον τουρισμό στην Ελλάδα- δεν είναι πράγματα προσιτά στους Ελληνες.
Τώρα το χάσμα γίνεται εντονότερο με έναν διχαστικό νέο νόμο που επιτρέπει σε ορισμένες ελληνικές εταιρίες να επιβάλλουν εξαήμερη εβδομάδα εργασίας -για πρώτη φορά στην Ευρώπη- και ο οποίος έρχεται σε αντίθεση με την τάση πειραματισμού με λιγότερες ημέρες εργασίας την εβδομάδα για την προσέλκυση ταλέντων. Αν και αυτό είναι τεχνικά ένα εξαιρετικό μέτρο για ορισμένες κατασκευαστικές εταιρείες 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και όχι μια γενικευμένη ρύθμιση, μπορεί να καταλήξει να καταρρίπτει μεγαλύτερα κλισέ σχετικά με την ικανότητα της Ευρώπης να διατηρήσει τους χαλαρούς εργασιακούς ρυθμούς της, γράφει ο συντάκτης.
Εξηγώντας ότι δεν ισχύει η αντίληψη πως η εξαήμερη εργασία θα αυξήσει την παραγωγικότητα, καθώς η κόπωση είναι από μόνη της εμπόδιο, αναφέρει μια μελέτη σε που αφορά εργαζόμενους σε τηλεφωνικό κέντρο. Όπως διαπιστώθηκε, μεταξύ 2008-2010 η αύξηση των ωρών εργασίας κατά 1% οδήγησε σε αύξηση της παραγωγής κατά 0,9% ως προς τον αριθμό των κλήσεων που απαντήθηκαν. «Το να αποκαλούμε αυτόν έναν νόμο “φιλικό προς τους εργαζόμενους”, ακόμα κι αν η ιδέα είναι να κατοχυρωθεί καλύτερα η αμοιβή των υπερωριών, είναι κενό γράμμα», συμπεραίνει το Bloomberg.
Προσθέτει ακόμη πως ούτε αυτό το μέτρο έκτακτης ανάγκης μπορεί να συγκριθεί με τις σκοτεινές μέρες της κρίσης του ευρώ, όταν η ιδέα μιας εξαήμερης εβδομάδας εργασίας διατυπώθηκε ως πρόταση στις συνομιλίες της εποχής. «Η οικονομία της Ελλάδας είναι σήμερα μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες στην Ευρώπη, έχει ανακτήσει το καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας και μείωσε τον δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας (αν και στο 160% εξακολουθεί να είναι σχεδόν διπλάσιος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο). Η ανάκαμψη δεν ήταν ανώδυνη: οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί από το 2015 και τα μεγαλύτερα εταιρικά περιθώρια κέρδους εξοργίζουν τον μέσους Ελληνες. Αλλά, σήμερα είναι η Γαλλία που βλέπει υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας και η Γερμανία που παλεύει με την ύφεση και την εικόνα του “άρρωστου ανθρώπου”, γράφει χωρίς περιστροφές ο συντάκτης του διεθνούς ειδησεογραφικού μέσου.
Αυτό που πραγματικά αφορά αυτός ο νόμος είναι η αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού μετά την έξοδο από την Ελλάδα περισσότερων από 1 εκατομμυρίου ατόμων σε ηλικία εργασίας μεταξύ 2010 και 2022, είναι η άποψη που διατυπώνεται, αποδίδοντας το brain drain αφενός στην περίοδο της κρίσης, αφετέρου στην «ωρολογιακή βόμβα» του δημογραφικού.
Ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι είναι δύσκολο να πετύχει τον αυτοματισμό μια χώρα που βασίζεται στον τουρισμό, έχοντας το βλέμμα στραμμένο σε έργα υποδομών και μια «σκληρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική πρέπει ακόμη να της εξασφαλίσει τους εργαζόμενους που χρειάζεται. Ως εκ τούτου, ο απώτερος στόχος για μια Ελλάδα – οικονομικό καταφύγιο της Ευρώπης έχει στραφεί σε μια «έσχατη λύση», γράφει η οικονομολόγος Pinelopi Goldberg: Περισσότερες ώρες από τους υπάρχοντες εργαζόμενους.
Το ελληνικό πείραμα είναι ευρωπαϊκή υπόθεση
Εδώ είναι που το πείραμα της Ελλάδας γίνεται σχετικό με την Ευρώπη και γιατί θα πρέπει να παρακολουθείται στενά. Η Ευρώπη έχει γίνει συνώνυμη με τη μόχλευση κερδών δεκαετιών τεχνολογικής βελτίωσης και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Ωστόσο, η ήπειρος παλεύει επίσης με ελλείψεις εργατικού δυναμικού, δημογραφική πτώση και ισοπεδωτική αύξηση της παραγωγικότητας σε σύγκριση με τη βελτίωση της παραγωγικότητας των ΗΠΑ άνω του 1% μεταξύ 2007-2019. Η δοκιμή τετραήμερης εργασίας είναι θεμιτή, αλλά δεν θα ανατρέψει από μόνη της τις ανησυχητικές μακροπρόθεσμες τάσεις. Ο πληθυσμός των 20-64 ετών στην ΕΕ σε σχέση με τον αριθμό των άνω των 65 ετών μειώθηκε σε 2,7 πέρυσι από 3,8 το 2003 και μπορεί να φτάσει στο 1,5 μέχρι το 2100.
Για να αποφευχθούν οι περισσότερες ώρες εργασίας θα χρειαστούν παρεμβάσεις που αφορούν τη μετανάστευση, την αυτοματοποίηση και τη συμμετοχή. «Όλες οι χώρες ατενίζουν τον Όλυμπο της τεχνητής νοημοσύνης και ελπίζουν ότι η αυτοματοποίηση θα φέρει μια έκρηξη παραγωγικότητας», γράφει χαρακτηριστικά.
Η αισιόδοξη άποψη είναι ότι αυτό θα είναι αρκετό. Έρευνα που συντάχθηκε από τον Gilbert Cette του NEOMA Business School διαπιστώνει ότι εάν τα μελλοντικά κέρδη παραγωγικότητας ταιριάζουν με αυτά που παρατηρήθηκαν στις ΗΠΑ από το 1900 έως το 1975, οι ώρες εργασίας θα μπορούσαν να είναι κατά μέσο όρο περίπου 25 την εβδομάδα μέχρι το τέλος του αιώνα. Αυτό δεν θα απείχε πολύ από την πρόβλεψη του John Maynard Keynes για μια εβδομάδα 15 ωρών έως το 2030 και θα έκανε τη συζήτηση για μια εβδομάδα έξι ημερών να μοιάζει τελικά με αδιέξοδο.
Αλλά ο κόσμος δεν είναι ιδανικός, επισημαίνεται στο άρθρο. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής – όπως φαίνεται στις πυρκαγιές που ξέσπασαν αυτό το καλοκαίρι – η γήρανση του πληθυσμού και το δημόσιο χρέος θα καταστρέψουν μέρος των κερδών από την παραγωγικότητα. Η ανάγκη να δαπανηθούν περισσότερα για την άμυνα έχει ήδη ωθήσει τη Δανία να ακυρώσει μια επίσημη αργία. Και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος πολλές υποσχέσεις της τεχνητής νοημοσύνης απλώς να απογοητεύσουν.
Το βιβλίο των Charles Goodhart και Manoj Pradhan, The Great Demographic Reversal, προειδοποιεί ότι το προσωπικό που χρειάζεται μόνο για τη φροντίδα των ηλικιωμένων θα μπορούσε να αντισταθμίσει τα οφέλη της αυτοματοποίησης, με τις ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν ενδεχομένως έλλειψη 120.000 γιατρών μέχρι το 2032.
Το Bloomberg καταλήγει με την προειδοποίηση ότι εάν η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει έναν τρόπο να αναθεωρήσει την οικονομία της που μοιάζει με μουσείο, το πείραμα της Ελλάδας με περισσότερες ώρες μπορεί να καταλήξει να είναι μια προοπτική για όλους μας – συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών.
Την ώρα που στην Ελλάδα άνοιξε ο δρόμος για την εξαήμερη εργασία, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, μέχρι την Αυστραλία και την Ιαπωνία πραγματοποιούνται συνεχώς δοκιμές για τετραήμερη εργασία.
Στόχος από την πρακτική αυτή σε ΕΕ, Αμερική και Ασία είναι η διατήρηση -ή ακόμη και η αύξηση- της παραγωγικότητας, η προσέλκυση νέων και περισσότερων εργαζομένων και η επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ προσωπικής ζωής και εργασίας.
Όλα αυτά την ώρα που ήδη οι Έλληνες εργάζονται σήμερα τις περισσότερες ώρες ανά εβδομάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat.
Στο διάστημα αυτό οι εταιρείες που έλαβαν μέρος στη δοκιμή παρουσίασαν αύξηση εσόδων περίπου 8%. Σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό διάστημα το προηγούμενο έτος, τα έσοδα αυξήθηκαν επίσης. Υπήρξε θετική τάση στο ποσοστό προσλήψεων και ελαφρά μείωση των απουσιών και των παραιτήσεων.
Στις ΗΠΑ παραδοσιακά εφαρμόζεται καθεστώς πενθήμερης εργασίας. Αν και η τετραήμερη εργασία δεν έχει υιοθετηθεί μέχρι σήμερα επίσημα, γίνονται έρευνες για να καθοριστεί εάν αυτή είναι μια εφικτή επιλογή. Η οργάνωση «4 Day Week Global» παρουσίασε πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σε όλες τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Στο πιλοτικό πρόγραμμα συμμετείχαν σχεδόν 2.000 εργαζόμενοι και 35 εταιρείες σε όλη τη Βόρεια Αμερική.
Κατά τη διάρκεια της δοκιμής παρατηρήθηκε αύξηση των εσόδων κατά 8%. Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 37,55% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Το ποσοστό προσλήψεων αυξήθηκε ενώ οι απουσίες και οι παραιτήσεις μειώθηκαν ελαφρά σύμφωνα με στοιχεία από τον ιστότοπο που παρακολουθεί την εφαρμογή μοντέλων τετραήμερης εργασίας, τον 4dayweek.io.
Στην Αυστραλία που έγινε ανάλογο πείραμα τετραήμερης εργασίας, το 96% ήθελε να συνεχιστεί το καθεστώς αυτό. Πάνω από το ήμισυ (54%) ανέφεραν αύξηση στην παραγωγικότητά τους σε σύγκριση με καλύτερο επίπεδο ζωής σύμφωνα με τον ιστότοπο 4dayweek.io. Σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες (96%) μείωσαν τον χρόνο εργασίας τους, με το 88% να παίρνει μια πλήρη επιπλέον ημέρα άδεια την εβδομάδα.