Η ευλογιά στα αιγοπρόβατα συνεχίζει να εξελίσσεται σε μια από τις πιο σοβαρές κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η ελληνική κτηνοτροφία τα τελευταία χρόνια. Η νόσος, η οποία προσβάλλει αποκλειστικά αιγοπρόβατα, έχει ανατρέψει πλήρως την καθημερινότητα των κτηνοτρόφων, προκαλώντας έντονη ανησυχία για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον πρωτογενή τομέα. Μέσα σε διάστημα 13 μηνών, από τον Αύγουστο του 2024, έχουν καταγραφεί 903 κρούσματα σε 1.148 εκτροφές, με τον αριθμό των ζώων που θανατώθηκαν να φτάνει τις 262.854. Πρόκειται για ένα μέγεθος που αποτυπώνει τον πραγματικό αντίκτυπο της κρίσης και την καταστροφική πορεία της νόσου.
Η ευλογιά εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, έντονες δερματικές αλλοιώσεις, ανορεξία και γενικευμένη κατάπτωση, συμπτώματα που οδηγούν σε γρήγορη εξασθένιση των ζώων και καθιστούν επιτακτική την άμεση παρέμβαση. Εξαιτίας της ταχύτητας με την οποία εξαπλώνεται ο ιός, οι αρμόδιες αρχές έχουν θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από αυστηρά μέτρα, τα οποία έχουν σκοπό να περιορίσουν τη διασπορά και να προστατεύσουν, όσο είναι δυνατόν, τις υγιείς εκτροφές. Στο επίκεντρο των μέτρων βρίσκονται η απομόνωση των ασθενών ζώων, ο περιορισμός επαφών μεταξύ κτηνοτρόφων και η αυστηρή τήρηση πρωτοκόλλων βιοασφάλειας μέσα στις μονάδες.
Παράλληλα, έχουν τεθεί συγκεκριμένες ζώνες προστασίας και επιτήρησης, οι οποίες ορίζονται με βάση την απόσταση από τις μολυσμένες εστίες. Οι ζώνες προστασίας εκτείνονται σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων γύρω από τα προσβεβλημένα κοπάδια, ενώ οι ζώνες επιτήρησης φθάνουν τα 20 χλμ. Επιπλέον, υπάρχει και απαγορευμένη ζώνη που αγγίζει τα 40 χιλιόμετρα, ενισχύοντας τον περιορισμό της μετακίνησης ζώων και ανθρώπων και μειώνοντας τον κίνδυνο περαιτέρω μετάδοσης.
Το εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης που εφαρμόζεται περιλαμβάνει μια σειρά από παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας: θανάτωση και υγειονομική ταφή ζώων, απαγόρευση μετακίνησης αιγοπροβάτων και ζωοτροφών, αυστηρή απολύμανση δρόμων και υποδομών, κινητοποίηση κτηνιάτρων, συνεργασία με την ΕΛ.ΑΣ. για την εφαρμογή των μέτρων, καθώς και δημιουργία σταθμών απολύμανσης. Όλα αυτά συνοδεύονται από εντατικούς ελέγχους, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα τηρηθούν στο ακέραιο τα πρωτόκολλα προστασίας. Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, το υπουργείο υπογραμμίζει πως η ευλογιά είναι ζωονόσος που δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, ενώ τόσο το γάλα όσο και το κρέας θεωρούνται απόλυτα ασφαλή.
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, εξέφρασε ξεκάθαρα τους φόβους της κυβέρνησης και του κλάδου. «Θέλουμε να αποφύγουμε το lockdown. Αν συμβεί, οι συνέπειες για την ελληνική κτηνοτροφία και τη γεωργία θα είναι τεράστιες, καθώς διαταράσσεται η αλυσίδα ζωοτροφών και η αγροδιατροφική οικονομία», σημείωσε χαρακτηριστικά. Η προοπτική ενός lockdown στην κτηνοτροφία συνοδεύεται από τον φόβο γενικευμένης παράλυσης της παραγωγής, γεγονός που θα είχε δραματικές συνέπειες τόσο για τους παραγωγούς όσο και για την ευρύτερη αγορά.
Ο υπουργός εξήγησε επίσης ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ευλογιάς είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς ο ιός επιβιώνει για πολύ μεγάλο διάστημα στο περιβάλλον. Σε αντίθεση με την πανώλη, της οποίας ο ιός παραμένει ενεργός μέχρι 21 ημέρες, ο ιός της ευλογιάς μπορεί να επιβιώσει έως και έξι μήνες, δημιουργώντας ένα μεγάλο παράθυρο μετάδοσης.
Έντονη είναι και η συζήτηση γύρω από τις αποζημιώσεις. Ο κ. Τσιάρας υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση έχει λάβει οικονομικά μέτρα για τη στήριξη των κτηνοτρόφων, με αποζημιώσεις που χαρακτηρίστηκαν υψηλές για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, οι κτηνοτρόφοι αντιπαραθέτουν ότι οι αποζημιώσεις εξακολουθούν να μην επαρκούν για την πλήρη αντικατάσταση των χαμένων ζώων, τονίζοντας ότι η τιμή αγοράς νέων αιγοπροβάτων ξεπερνά τα 320 ευρώ, όταν οι αποζημιώσεις βρίσκονται κάτω από τα 200 ευρώ. Η οικονομική αυτή ανισορροπία αφήνει πολλούς παραγωγούς σε αδιέξοδο.
Στο θέμα του εμβολιασμού, το υπουργείο διατηρεί σταθερή στάση. Ο Κώστας Τσιάρας επανέλαβε ότι δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων εμβολίων, εξηγώντας ότι η ανοσία που προσφέρουν φτάνει μόλις το 60%. Υπογράμμισε μάλιστα ότι εφαρμογή ενός τόσο αβέβαιου εμβολιαστικού προγράμματος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τις εξαγωγές, και ειδικότερα τη φέτα, ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά προϊόντα.
Η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα κρίσιμη, με τις αρχές να δίνουν καθημερινά μάχη για να περιορίσουν τη νόσο και να αποτρέψουν το χειρότερο σενάριο: το lockdown στην ελληνική κτηνοτροφία. Οι επόμενες εβδομάδες θεωρούνται καθοριστικές για την πορεία της κρίσης και την αντοχή του κλάδου απέναντι σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των τελευταίων ετών.
Γράφει ο Μιχάλης Σοφιανός
