Στο οικονομικό επιτελείο και στο Μέγαρο Μαξίμου, επεξεργάζονται ένα πακέτο παρεμβάσεων που έχει ως μοναδικό στόχο την αύξηση της προσφερόμενης προς ενοικίαση στέγης και, μέσω αυτής, την υποχώρηση των τιμών, ώστε να καταστεί η απόκτηση στέγης προσιτή για τα νοικοκυριά.
Το στεγαστικό ζήτημα είναι ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα, δεδομένου ότι αποτελεί ένα από τα φλέγοντα ζητήματα της καθημερινότητας του πολίτη. Στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε δύο εβδομάδες από το βήμα της ΔΕΘ, θα ξεδιπλώσει το πλαίσιο της κυβερνητικής παρέμβασης, προκειμένου να δοθεί πραγματική ανάσα σε χιλιάδες νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα, τόσο εξαιτίας των ακριβών ενοικίων, όσο και εξαιτίας της έλλειψης σπιτιών στην αγορά.
Ο πρώτος στόχος εκτιμάται ότι μπορεί να επιτευχθεί με τη θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων για τα κλειστά διαμερίσματα. Ήδη, μάλιστα, ξεκινά από την ΑΑΔΕ η καταγραφή τους, προκειμένου να υπάρξει σαφής εικόνα ως προς τον αριθμό τους, καθώς οι εκτιμήσεις διαφέρουν. Άλλοι κάνουν λόγο για 200.000 ακίνητα, ενώ άλλοι για 600.000.
Επίσης, θα επιδιωχθεί να υπάρξει σαφής εικόνα για την κατάσταση κάθε ακινήτου, ώστε ανάλογα να αποφασιστούν οι όποιες παρεμβάσεις.
Εκτιμάται επίσης ότι θα βελτιωθεί η προσφορά κατοικίας και από την υλοποίηση της απόφασης για αύξηση του ορίου για τη χορήγηση της Golden Visa από τις 250.000 ευρώ που είναι σήμερα, στις 800.000 ευρώ. Το μέτρο θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Σεπτεμβρίου.
Από την άλλη πλευρά, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) θεωρεί ότι θα πρέπει να δοθούν κίνητρα και όχι τιμωρητικά αντικίνητρα, όπως ο αυξημένος ΕΝΦΙΑ για τα κλειστά διαμερίσματα.
Οι 6 άξονες
Σύμφωνα με τα σενάρια που υπάρχουν μέχρι στιγμής, οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης θα κινηθούν, εκτός των άλλων, στους εξής έξι άξονες:
1. Κλειστά διαμερίσματα: Στην κυβέρνηση θεωρούν ότι υπάρχει ένα τεράστιο απόθεμα ανενεργών ακινήτων, τα οποία υπό προϋποθέσεις μπορούν να επηρεάσουν την προσφορά κατοικίας στην αγορά. Η διαδικασία αξιοποίησής τους θα ξεκινήσει με την καταγραφή των χαρακτηριστικών τους, όπως η τοποθεσία και η κατάσταση, για να εξεταστεί πώς μπορούν να αξιοποιηθούν περισσότερο.
2. Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Θα έρθουν αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς, με παρεμβάσεις κυρίως φορολογικού χαρακτήρα και αυξημένους συντελεστές. Επίσης, είναι πιθανό να τεθεί όριο, ανάλογα με την περιοχή, για την εκμίσθωση ακινήτων ή ένας συνδυασμός των δύο.
3. Μητρώο ακινήτων: Εξετάζεται η δημιουργία πλατφόρμας για τη δημόσια ανάρτηση στοιχείων ακινήτων, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια στην αγορά. Η πλατφόρμα θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τις τιμές πώλησης και ενοικίασης, με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την παροχή καλύτερης πληροφόρησης στο κοινό.
4. «Σπίτι μου ΙΙ»: Η κυβέρνηση αναμένει έγκριση από τις Βρυξέλλες για την ένταξη του δεύτερου σταδίου του προγράμματος «Σπίτι μου» στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το νέο στάδιο του προγράμματος, με προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 1,7 δισ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους), θα περιλαμβάνει αλλαγές στα ηλικιακά και εισοδηματικά κριτήρια, καθώς και στις προϋποθέσεις για την αξία και την ηλικία των ακινήτων.
5. «Κοινωνική Αντιπαροχή»: Το πρόγραμμα θα παρέχει κατοικίες με χαμηλό ενοίκιο από την αδρανή περιουσία του Δημοσίου. Σχεδιάζεται η κατασκευή περισσότερων από 2.500 κατοικιών για πολίτες έως 39 ετών, με δυνατότητα αγοράς μετά από μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
6. Ανακαινίζω-Νοικιάζω: Το πρόγραμμα θα ενισχυθεί με αύξηση της επιδότησης για εργασίες επισκευής σε κλειστά διαμερίσματα, ώστε να εισέλθουν στην αγορά ενοικίασης.
Οι εν λόγω πρωτοβουλίες αναμένεται να συμβάλουν στην επίλυση των προβλημάτων της αγοράς ακινήτων, ενισχύοντας την προσβασιμότητα για τους πολίτες και προσφέροντας λύσεις στη στεγαστική κρίση που πλήττει πολλούς στην Ελλάδα.
Τριετή απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος προτείνει η ΠΟΜΙΔΑ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση και να «ανοίξουν» όλα τα διαθέσιμα κλειστά σπίτια, «σε όποιον και αν ανήκουν χωρίς αποκλεισμούς, εισοδηματικά ή άλλα κριτήρια, και όχι με ημίμετρα ή με “τιμωρητικό” ΕΝΦΙΑ στους ιδιοκτήτες των παλαιών κλειστών διαμερισμάτων».
Με επιστολή της προς τον πρωθυπουργό ενόψει των εξαγγελιών στη ΔΕΘ, η ΠΟΜΙΔΑ κάνει λόγο για αναγκαία νομοθετική ρύθμιση και πολλαπλά οφέλη που θα προκύψουν για όλους τους εμπλεκομένους, και κυρίως τους νέους που αναζητούν κατοικία, αλλά και τους πυρόπληκτους της Αττικής.
Τα προγράμματα στέγασης που έχουν θεσμοθετηθεί είναι αξιόλογα, αλλά από τη φύση τους θα αποδώσουν μετά από πολλά χρόνια και το πρόβλημα οξύνεται συνεχώς, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, από την ομοσπονδία των ιδιοκτητών ακινήτων.
Σε σχέση με τις κενές κατοικίες επισημαίνεται ότι η αύξηση του αριθμού κενών κατοικιών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην παλαίωση του κτιριακού δυναμικού και στην οικονομική αδυναμία των ιδιοκτητών τους να ανακαινίσουν, λειτουργικά και ενεργειακά, τα διαμερίσματα των προηγουμένων δεκαετιών, ώστε να μπορεί να προσφερθούν αξιοπρεπώς στην αγορά για νέες μισθώσεις κύριας κατοικίας.
Η επιβολή τιμωρητικά αυξημένου ΕΝΦΙΑ ως μέτρου για τη διάθεση κενών διαμερισμάτων σε αυτήν τη μεγάλη κατηγορία οικονομικά αδύνατων ιδιοκτητών κατοικιών, επειδή δεν μπορούν να ανακαινίσουν τις κατοικίες, θα τους φέρει σε απόγνωση και θα τους αναγκάσει ακόμη και να τις εκποιήσουν πριν τις χάσουν στις κατασχέσεις που θα ακολουθήσουν, αλλά αυτό που θα αυξηθεί κατακόρυφα δεν θα είναι η προσφορά τους για εκμίσθωση, αλλά η οργή και η αγανάκτησή τους εναντίον ενός τέτοιου απάνθρωπου μέτρου φορολογικής βαρβαρότητας, προειδοποιεί η ΠΟΜΙΔΑ.
Σε ό,τι αφορά τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, η ΠΟΜΙΔΑ σχολιάζει ότι η Αθήνα και όλες οι άλλες περιοχές της χώρας, εκτός από Μύκονο και Σαντορίνη, δεν είναι η Βαρκελώνη που έχει πράγματι πρόβλημα υπερτουρισμού.
Αντίστοιχα, σε ό,τι αφορά τα φορολογικά έσοδα, θα ήταν «αυτοκτονικό», επισημαίνει, να εξωθηθούν οι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές της βραχυχρόνιας μίσθωσης, μιας δραστηριότητας με πρωτοφανές υψηλό ποσοστό φορολογικής συμμόρφωσης που αγγίζει το 100%, σε αναγκαστική φοροδιαφυγή, νομοθετώντας τη μεθοδευμένη αχρήστευση των περιουσιών τους ή να αυξηθεί τιμωρητικά και ο φορολογικός συντελεστής εισοδήματος, ενώ μόλις προ μηνών επιβαρύνθηκαν πολλαπλά με νέα τέλη, με κορυφαίο το εξωφθάλμως παράνομο «τέλος επιτηδεύματος παραρτημάτων», αλλά και νέα γραφειοκρατία, όταν μάλιστα τα περισσότερα ακίνητα που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση στο κέντρο της Αθήνας (όπου σύμφωνα με τα δημοσιεύματα υπάρχει δήθεν η μεγαλύτερη δυσκολία για την εύρεση κύριας κατοικίας), αποτελούσαν πρώην βιοτεχνικούς ή γραφειακούς χώρους που διαμορφώθηκαν και ανακαινίστηκαν για τον σκοπό αυτό, μέχρι τότε βρίσκονταν κυριολεκτικά στα αζήτητα και ουδέποτε διατέθηκαν για χρήση κύριας κατοικίας.
Σπίτια υπάρχουν, η προσφορά τους όμως δεν μειώθηκε από την άρνηση, αλλά από την αδυναμία των ιδιοκτητών τους να τα ανακαινίσουν, από το γεγονός ότι επί 15 χρόνια δεν κτίστηκαν σπίτια με αντιπαροχή (γιατί αυτή ήταν ο τροφοδότης μισθωμένης κατοικίας στις πόλεις), από την ασυδοσία και ατιμωρησία μικρής αλλά δραστήριας μερίδας δήθεν «ενοικιαστών» που εγκαθίστανται στα σπίτια του κόσμου με το εξαρχής σχέδιο να μην πληρώσουν απολύτως τίποτε, και διαφεύγουν ατιμώρητοι προς την κατοικία του επόμενου θύματός τους, χωρίς η Πολιτεία να κάνει ποτέ το παραμικρό για την πρόληψη, μέσω συστήματος αξιολόγησης της συναλλακτικής συνέπειας των υποψήφιων ενοικιαστών, ή έστω την κατασταλτική αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, υπογραμμίζει η ΠΟΜΙΔΑ. Έτσι ορισμένοι ιδιοκτήτες αναγκάστηκαν να στραφούν στη βραχυχρόνια μίσθωση που παρά τα έξοδα και την πρόσθετη εργασία που συνεπάγεται, εξασφαλίζει την είσπραξη του ενοικίου, καθώς πρακτικά δεν υπάρχει κανένα πλαίσιο προστασίας των ιδιοκτητών αυτών, από τους επαγγελματίες «μπαταχτσήδες» δήθεν «ενοικιαστές».
Φορολογία ιδιοκτητών
Η πολλαπλή φορολογία των ακινήτων είναι μια από τις βασικές αιτίες που πιέζει προς τα πάνω τα ενοίκια και εάν η Κυβέρνηση θέλει να βοηθήσει τους ενοικιαστές πρέπει να μειώσει το φόρο εισοδήματος και τον ΕΝΦΙΑ και όχι να μελετά αυξήσεις τους, τονίζουν οι ιδιοκτήτες. Συγκεκριμένα, ζητά να μειωθεί η κλίμακα του φόρου εισοδήματος, που δεν μειώθηκε όπως έγινε με τις άλλες κλίμακες, και που σε συνδυασμό με τον ΕΝΦΙΑ και όλα τα παραπάνω, λειτουργεί αποτρεπτικά στο να ανακαινιστούν τα δεκάδες χιλιάδες διαμερίσματα στις παλαιές συνοικίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και να νοικιαστούν στα νέα ζευγάρια που αναζητούν αγωνιωδώς κατοικίες. «Δεν είναι συνεπώς ούτε ηθικό, αλλά ούτε και αποτελεσματικό, να τιμωρήσετε τους ιδιοκτήτες αυτούς, κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας, με πρόσθετους φόρους, πιστεύοντας ότι έτσι θα βρουν σπίτι τα νέα παιδιά, που σήμερα ταλαιπωρούνται στο θέμα αυτό», καταλήγει.
Η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ
Η ΠΟΜΙΔΑ προτείνει τριετή φορολογική απαλλαγή των ιδιοκτητών από το φόρο εισοδήματος, των νέων μισθώσεων κατοικιών που ήταν κενές καθόλο το 2023 αλλά και όσων κατοικιών, που σήμερα έχουν διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση, εκμισθωθούν ως κύρια κατοικία, για μια τουλάχιστον τριετία, όποιος και να είναι ο ιδιοκτήτης τους.
Η μεταβατική αυτή φορολογική παρέμβαση θα φέρει άμεσα στην αγορά δεκάδες χιλιάδες σπίτια, απόλυτα αναγκαία μέχρι να αποδώσουν τα άλλα θετικά αλλά μακροπρόθεσμα κυβερνητικά μέτρα, λόγω της ομαδικής επανένταξης στην αγορά των μισθώσεων κύριας κατοικίας, πολλών χιλιάδων παλαιών και κενών κατοικιών, ανεξάρτητα αν ο ιδιοκτήτης τους είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, αλλά και κάποιων ανακαινισμένων κατοικιών που έχουν διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση χωρίς η απόδοσή τους να δικαιώσει τις προσδοκίες τους.
Ο αντίλογος ότι το μέτρο αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί επαρκές κίνητρο για την ανακαίνιση και την εκμίσθωση των ακινήτων, δεδομένου ότι ο φόρος εισοδήματος «ποσοστού 15%» δεν θα έπρεπε να αποτρέπει τους ιδιοκτήτες να εκμισθώσουν τα ακίνητά τους επωφελούμενοι το υπόλοιπο 85% του μισθώματός τους, παραβλέπει το γεγονός ότι από αυτό το εναπομείναν εισόδημα θα πρέπει να καλυφθεί και ο ΕΝΦΙΑ, ενώ εξάλλου, μετά την υπέρβαση των πρώτων 12.000€ εισοδήματος από μισθώματα, ο φόρος εκτινάσσεται στο 35% και στο 45%, εξανεμίζοντας –συνδυαστικά και με τον ΕΝΦΙΑ- σχεδόν ολόκληρο το εισόδημα από μισθώματα και καθιστώντας σε πολλές περιπτώσεις την εκμίσθωση, απόλυτα ασύμφορη.
Στο επόμενο νομοσχέδιο οποιοδήποτε των συναρμοδίων υπουργείων, η ΠΟΜΙΔΑ προτείνει να προστεθεί διάταξη που να προβλέπει τα εξής:
«Στο ισχύον εδάφιο υπό στοιχείο α) της παρ. 3 του άρθρο 38 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013) (Σημ.: Αν ο εκμισθωτής ή ο παραχωρών είναι φυσικό πρόσωπο εκπίπτει ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) για δαπάνες επισκευής, συντήρησης, ανακαίνισης ή άλλες πάγιες και λειτουργικές δαπάνες του ακινήτου.) προστίθεται δεύτερη πρόταση ως εξής:
«Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 100% ανεξάρτητα αν ο παραχωρών είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, αν το εισόδημα προέρχεται από νέα εκμίσθωση κατοικίας ελάχιστης τριετούς μισθωτικής διάρκειας με ημερομηνία έναρξης από την 1.9.2024 έως και 31.8.2027 και για τα πρώτα τρία (3) έτη της κάθε μίσθωσης, εφόσον η κατοικία εκμισθώνεται προς φυσικά πρόσωπα για χρήση ως κύρια κατοικία τους και ήταν κενή τουλάχιστον καθόλο το έτος 2023 ή διέθετε ενεργό ΑΜΑ βραχυχρόνιας μίσθωσης την 31.12.2023.».
Οι πυρόπληκτοι
Η διάταξη που προτείνεται θα μπορούσε, κατάλληλα προσαρμοζόμενη, να καλύψει και την κοινωνική αναγκαιότητα της στέγασης των πυροπλήκτων των προσφάτων πυρκαγιών της Αττικής, στις νέες μισθώσεις κατοικιών από πυρόπληκτες οικογένειες, καθιστώντας τους προτιμητέους ενοικιαστές, αναφέρει η ομοσπονδία.
Τους ενοικιαστές γιατί θα προσφερθούν άμεσα πολλές χιλιάδες ανακαινισμένα, κυρίως, σπίτια στην αγορά και θα αποκλιμακωθούν τα ενοίκια.
Τους ιδιοκτήτες με τις νέες μισθώσεις γιατί θα παρακινηθούν να αξιοποιήσουν τις κενές ή υποαπασχολούμενες περιουσίες τους προς όφελος των ιδίων αλλά και της κοινωνίας.
Τους ιδιοκτήτες με τις παλαιές μισθώσεις γιατί η εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης θα ομαλοποιήσει άμεσα την αγορά και θα καταστήσει άνευ αντικειμένου κάθε εκ του πονηρού πρόταση για επιβολή ενοικιοστασιακών μέτρων σε βάρος τους.
Το Κράτος γιατί είναι ο μόνος τρόπος να λυθεί άμεσα και αποτελεσματικά το πρόβλημα στη στέγαση μισθωμένης κατοικίας, χωρίς ουσιαστική δημοσιονομική απώλεια.