Χαμηλότερες είναι οι τιμές προϊόντων στο ράφι στην εγχώρια αγορά σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ για την ακρίβεια, όπως προέκυψε από τη σύγκριση προϊόντων σε ελληνικά σούπερ μάρκετ και αντίστοιχα με Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία και Ρουμανία.
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από την επαναλαμβανόμενη έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που παρουσιάζει τα αποτελέσματα οργανωμένης έρευνας σύγκρισης τιμών (που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σουπερμάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σουπερμάρκετ) στην Ελλάδα τον Ιούλιο-Αύγουστο 2024 και αντίστοιχα στην Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο , στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Γερμανία και στη Ρουμανία. Η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.
Για την παρούσα ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 42 κατηγορίες προϊόντων. Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 6.000 τιμών προϊόντων και 44 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις οκτώ χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σουπερμάρκετ.
Τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ περιλαμβάνουν τελικές τιμές τόσο επώνυμών προϊόντων, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα. Διευκρινίζεται ότι οι τιμές αφορούν μόνο αλυσίδες σουπερμάρκετ και όχι άλλα σημεία πώλησης.
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμές που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια.
Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών (πίνακας 1) δείχνει ότι και οι τέσσερις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 33% η Γερμανία, 25% η Γαλλία, 19% το Ηνωμένο Βασίλειο, 14% η Ιταλία, ενώ ακριβότερο κατά 3% η Πορτογαλία, 5% η Ισπανία και η Ρουμανία είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με την Ελλάδα.
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση (σχήμα 1 και πίνακας 1) δείχνει ότι οι και οι επτά χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γερμανία κατά 40%, η Γαλλία κατά 33%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 27%, η Ιταλία κατά 21%, η Ισπανία κατά 12% η Πορτογαλία κατά 5% και η Ρουμανία κατά 5%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), την Γερμανία (7%) και την Ρουμανία (9%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται ακόμα και στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Ελάχιστα προϊόντα βρίσκονται στον χαμηλό ΦΠΑ στην Ελλάδα και στο υψηλό στις άλλες χώρες (π.χ. μωρομάντηλα). Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 12ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο το τυπικό καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με κάποιες διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το γενικό συμπέρασμα της ανάλυσης.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις τιμές
Σημειώνεται ότι παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
-Το ύψος των συντελεστών ΦΠΑ σε κάθε χώρα
-Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης σε κάθε χώρα
-Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
-Η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή σε κάθε χώρα
-Οι καταναλωτικές συνήθειες σε κάθε χώρα (π.χ. η τάση για συσκευασμένα ή μη προϊόντα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κλπ)
-Οι καιρικές συνθήκες και οι φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
-Το κόστος ενέργειας
-Το κόστος καυσίμων και γενικά μεταφορών
-Το μισθολογικό-εργασιακό κόστος
-Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
-Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
-Το μέγεθος της αγοράς, η αγοραστική δύναμη-δυνατότητα και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
-Η αναλογία ανάμεσα στο οργανωμένο λιανεμπόριο και τα μικρά εξειδικευμένα σημεία πώλησης
-Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
-Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
-Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
-Η εποχικότητα της ζήτησης και της προσφοράς (π.χ. λόγω τουρισμού ή καιρικών συνθηκών)
Ποια σούπερ μάρκετ τέθηκαν σε σύγκριση
Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και συμπληρώνονται με τιμοληψίες και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των κατηγοριών στο καλάθι είναι ένας συνδυασμός επιλογής των μεγαλύτερων σε πωλήσεις αγαθών, αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας κατηγοριών προϊόντων στις αγορές στις χώρες που εξετάζονται.
Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ, My Market, Μασούτης, Market In
Ηνωμένο Βασίλειο: Morrisons, ASDA, Sainsbury’s, Coop, Ocado, TESCO
Ισπανία: Carrefour, Marcadona, Caprabo, Condis, Dia, Eroski, SoySuper. Alcampo
Ιταλία: CosiComodo, emiDrive, Pim Spesa, Agora, Everli, HeyConad, easyCoop
Πορτογαλία: Continente, Minipreco, Auchan, Spar
Γαλλία: Monoprix Plus, Carrefour, Super U, Auchan, Aldi
Γερμανία: Edeka, Rewe, Kaufland, Netto, Tukwila
Ρουμανία: Kaufland, Tommy, Spar, Konzum
Σε ποια προϊόντα αυξήθηκαν και σε ποια μειώθηκαν οι τιμές
Οι τιμές των προϊόντων στα σουπερμάρκετ τον Αύγουστο 2024 ήταν μειωμένες κατά μέσο όρο -1,08% σε σχέση με τον Αύγουστο 2023, βάσει έρευνα του ΙΕΛΚΑ. Οι 14 από τις 23 κατηγορίες προϊόντων σουπερμάρκετ καταγράφουν μείωση τιμών ενώ για 4ο συνεχόμενο μήνα καταγράφεται αρνητικός «πληθωρισμός» στα σουπερμάρκετ.
Από την έρευνα προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Η καθαρή μείωση του δείκτη εξέλιξης τιμών αλυσίδων σουπερμάρκετ τον Αύγουστο 2024 δείχνει ότι ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σουπερμάρκετ είναι αρνητικός της τάξης του -1,08 (έναντι -1,56% τον Ιούλιο, -1,92% τον Ιούνιο. -1,25% τον Μάιο, +1,10% τον Απρίλιο, +0,28% τον Μάρτιο, +2,70% τον Φεβρουάριο και +3,00% τον Ιανουάριο 2024).
Η μεταβολή του Αυγούστου οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση τωντιμών και εν μέρει στην επίδραση της εποχικότητας λόγω καλοκαιριού.
Πού έπεσαν οι τιμές
2. Μεγαλύτερες μειώσεις τιμών καταγράφονται στις κατηγορίες:
• Απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού: -6,68%
• Χαρτικά, καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής: -5,16%
• Τροφές και είδη για κατοικίδια: -4,78%
• Βρεφικές και παιδικές τροφές: -4,28%
• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά: -2,84%
Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά έχουν ευνοηθεί από τις συγκριτικά καλύτερες καιρικές συνθήκες στις αρχές καλοκαιριού σε σχέση με το 2023. Στα υπόλοιπα είδη, οι μειώσεις που καταγράφονται είναι αποτέλεσμα τόσο της ομαλοποίησης της αγοράς μετά την πανδημία και της μείωσης στις τιμές παραγωγού σε ορισμένα προϊόντα.
Πού τσίμπησαν οι τιμές
3. Μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στις κατηγορίες:
• Ορεκτικά, αλίπαστα και άλλα σερβιριζομενα είδη: +5,52%
• Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά: +5,09%
• Τρόφιμα παντοπωλείου: +3,51%
• Μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη: +3,41%
• Οινοπνευματώδη ποτά: +2,07%
Οι αιτίες
Τα περισσότερα από αυτά τα είδη επηρεάζονται από την εποχική ζήτηση λόγω καλοκαιριού (π.χ. ψάρια, αλκοολούχα) και τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών, τις τιμές της ζάχαρης και του κακάο και από άλλα κόστη παραγωγής.
4. Οι λόγοι στους οποίους αποδίδεται η τάση συγκράτησης των τιμών προϊόντων στα σουπερμάρκετ:
• Σταδιακή αποκλιμάκωση πληθωρισμού. Οι τιμές παρουσιάζουν μείωση τους τελευταίους μήνες στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων λόγω των μεγάλων όγκων προϊόντων που διακινούν, των οικονομιών κλίμακας, της οργανωσιακής/τεχνολογικής ετοιμότητας τους και της γκάμας των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.
• Η πορεία των τιμών των πρώτων υλών τους προηγούμενους μήνες στις διεθνείς αγορές και η ομαλοποίηση της αγοράς. Οι διεθνείς δείκτες πρώτων υλών τροφίμων (π.χ. FAO Food Price Index) καταγράφουν μείωση τους πρώτους μήνες του 2024 στις περισσότερες περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις όπως ο καφές και το κακάο όμως, η επίδραση είναι αντίστροφη.
• Καλύτερες συγκριτικά με το 2023 καιρικές συνθήκες το 2024 και εποχικότητα. Οι περσινές βροχές είχαν αυξήσει σημαντικά το κόστος στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Παράλληλα η εποχικότητα στα προϊόντα της κατηγορίας επηρεάζει περισσότερο την πορεία του συνολικού δείκτη.
• Κυβερνητικές θεσμικές παρεμβάσεις. Οι αλυσίδες σουπερμάρκετ λειτουργούν σε αυστηρό θεσμικό πλαίσιο (π.χ. Απαγόρευση προωθητικών ενεργειών σε περίπτωση ανατιμήσεων 6969/2024).
• Προσφορές και εκπτώσεις. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις στο κανάλι του οργανωμένου λιανεμπορίου είναι περισσότερες σε αριθμό, σε ένταση και σε ποσοστιαία έκπτωση, κάτι που επηρεάζει τις τελικές τιμές των προϊόντων.
• Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων. Η συγκράτηση στις τιμές εμφανίζεται πολύ πιο γρήγορα στα μεγάλα σημεία πώλησης λόγω μεγαλύτερης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων. Δηλαδή διακινούν πιο γρήγορα το απόθεμα τους και προβαίνουν πιο σύντομα σε νέες αγορές για αναπλήρωση των αποθεμάτων.
• Επίδραση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Τα μερίδια πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι μεγαλύτερα στις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ λόγω μεγαλύτερου εύρους κωδικολογίου, ενώ την τελευταία διετία καταγράφουν αύξηση.