Η παγκόσμια κοινότητα στράφηκε στο Αφγανιστάν το καλοκαίρι του 2021, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν βιαστικά, σηματοδοτώντας το τέλος μιας εικοσαετούς παρουσίας και την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία. Η κίνηση αυτή ανέτρεψε τη γεωπολιτική ισορροπία της περιοχής και άφησε πίσω της χιλιάδες ανθρώπους που είχαν συνεργαστεί με τις αμερικανικές δυνάμεις.
Για πολλούς από αυτούς, η πτώση της Καμπούλ σήμαινε αγώνα για επιβίωση. Εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί επιχείρησαν να διαφύγουν, όμως μόνο λίγοι κατάφεραν να φτάσουν στο αμερικανικό έδαφος ή σε ασφαλείς χώρους υπό αμερικανική επίβλεψη, όπως το Camp As Sayliyah στο Κατάρ — έναν ενδιάμεσο σταθμό ελπίδας και αβεβαιότητας.
Η ζωή σε αναμονή
Στο Camp As Sayliyah ζουν οικογένειες που χωρίστηκαν βίαια κατά την αποχώρηση από την Καμπούλ. Οι ιστορίες τους αποτυπώνουν ένα μίγμα απώλειας, φόβου και επίμονης ελπίδας. Οι ενήλικες περνούν τις ημέρες τους σε κατάσταση αναμονής, ενώ τα παιδιά προσπαθούν να διατηρήσουν μια αίσθηση κανονικότητας μέσα από μαθήματα και δραστηριότητες.
Πολλοί πρόσφυγες έχουν υποβάλει αιτήσεις για ειδικά προγράμματα μετεγκατάστασης στις ΗΠΑ, ωστόσο η γραφειοκρατία και η έλλειψη ενημέρωσης έχουν δημιουργήσει ένα καθεστώς αδιεξόδου. Κάποιοι έχουν περάσει πάνω από δύο χρόνια στο Κατάρ, χωρίς να γνωρίζουν αν και πότε θα μπορέσουν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.
Από τις υποσχέσεις στην αβεβαιότητα
Η Ουάσινγκτον είχε δεσμευτεί ότι όσοι Αφγανοί συνέβαλαν στην αμερικανική στρατιωτική αποστολή θα απολάμβαναν προνομιακής μεταχείρισης. Ωστόσο, οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν επί προεδρίας Τραμπ, με πρόσχημα την ενίσχυση της ασφάλειας και τον αυστηρότερο έλεγχο των εισόδων, πάγωσαν τις διαδικασίες ασύλου και μείωσαν δραματικά τις άδειες εισόδου.
Ακόμη και σήμερα, προγράμματα προστασίας αναστέλλονται με την αιτιολογία ότι η κατάσταση στο Αφγανιστάν «έχει βελτιωθεί», μια θέση που διεθνείς οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμφισβητούνέντονα. Ειδικά για τις Αφγανές στρατιωτικούς και ακτιβίστριες, ο επαναπατρισμός θα ισοδυναμούσε με κίνδυνο φυλάκισης ή εκτέλεσης.
Γεωπολιτική σκακιέρα και ανθρώπινο κόστος
Το Camp As Sayliyah λειτουργεί ως καθρέφτης της γεωπολιτικής αστάθειας της περιοχής. Οι σχέσεις ΗΠΑ–Ταλιμπάν, ο ρόλος του Κατάρ ως ενδιάμεσου και οι ισορροπίες με γειτονικές χώρες όπως το Πακιστάν, δημιουργούν ένα περίπλοκο δίκτυο συμφερόντων που εγκλωβίζει χιλιάδες ανθρώπους σε κατάσταση διαρκούς αναμονής.
Η υπόθεση αυτών των προσφύγων δεν αφορά μόνο τη μεταναστευτική πολιτική, αλλά και τη συνείδηση της Δύσης, η οποία καλείται να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι σε εκείνους που πλήρωσαν το τίμημα των στρατηγικών της επιλογών.
Ένα ανοιχτό χρέος
Το δράμα των Αφγανών στο Κατάρ αποτελεί σύμβολο της αποτυχίας του διεθνούς συστήματος να διαχειριστεί τις συνέπειες των ίδιων του των αποφάσεων. Μέσα στην έρημο, ανάμεσα σε σκηνές και συρματοπλέγματα, ζει η υπενθύμιση ότι πίσω από κάθε γεωπολιτική στρατηγική υπάρχουν πραγματικοί άνθρωποι που ζητούν ασφάλεια, ελευθερία και αξιοπρέπεια.
