Η Ελλάδα προχωρά για πρώτη φορά στην υιοθέτηση ενός πλήρους και θεσμικού πλαισίου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), με τη δημοσίευση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ). Η στρατηγική αυτή, καρπός συνεργασίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με το Υπουργείο Εξωτερικών και άλλα συναρμόδια υπουργεία, σηματοδοτεί μια ιστορική πρωτοβουλία για τη χώρα.
Ο νέος σχεδιασμός προσδιορίζει με σαφήνεια τις χρήσεις και δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν στις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας, βάσει των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2014/89/ΕΕ. Αποτελεί επίσης απάντηση στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας, μετά και την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, και περιλαμβάνει ρυθμίσεις που σχετίζονται με την ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς και τις συμφωνίες ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο.
Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η Ελλάδα ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην πράξη, διευκρινίζοντας ταυτόχρονα ότι αυτό δεν αποκλείει τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Παράλληλα, επισημαίνουν πως η αποτύπωση στον χάρτη βασίζεται στην αρχή της μέσης γραμμής, έως ότου υπάρξουν συμφωνίες με γειτονικά κράτη.
Ο σχεδιασμός χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες και ενσωματώνει χάρτες που απεικονίζουν τις συμφωνίες οριοθέτησης (Ελλάδα-Ιταλία, Ελλάδα-Αίγυπτος), καθώς και τη μέση γραμμή για μη οριοθετημένες περιοχές. Στον χάρτη περιλαμβάνονται επιπλέον δεδομένα για αιγιαλίτιδες ζώνες, διεθνείς συμφωνίες και το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει την επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια.
Η ΕΧΣΘΧ υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και ενεργειακούς παράγοντες. Θέτει στόχους για την κλιματική ανθεκτικότητα, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ενάλιων αρχαιοτήτων, τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, την ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας και μεταφορών, καθώς και την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων και την υποστήριξη της ιχθυοκαλλιέργειας.
Στρατηγική έμφαση δίνεται στην περιφερειακή συνδιαμόρφωση προτεραιοτήτων μέσω Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων και στη σύνδεση χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Το σχέδιο ενισχύει την πολιτική, διπλωματική και επενδυτική παρουσία της Ελλάδας στον θαλάσσιο χώρο, λειτουργώντας ως ισχυρό εργαλείο τεκμηρίωσης και προγραμματισμού.
Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, με την Τουρκία να αντιδρά σε παρόμοιες ενέργειες. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται για κίνηση πρόκλησης, αλλά για απαραίτητη θεσμική εξέλιξη στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Ε.Ε. και της στρατηγικής για την Πράσινη Συμφωνία και την Ευρωπαϊκή Θαλάσσια Ασφάλεια.
Η υιοθέτηση της ΕΧΣΘΧ καθιστά τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου και σημαντικό μέσο ενίσχυσης της κυριαρχικής παρουσίας της Ελλάδας στις θαλάσσιες περιοχές της.
