Οι Βρετανοί, που συμμερίζονται την άποψη της πλειοψηφίας των τοπικών
επιχειρηματιών, κατηγορούν το Brexit για την έλλειψη εργατικού δυναμικού, ενώ
στην ΕΕ βλέπουν την αιτία αυτού του προβλήματος στην πανδημία του κορωνοϊού,
κατά την οποία αυξήθηκαν σημαντικά οι απολύσεις. Ωστόσο, το πρόβλημα της
έλλειψης προσωπικού δεν εμφανίστηκε ξαφνικά, αν και τα δύο προαναφερθέντα
φαινόμενα το τροφοδότησαν περαιτέρω.
Ζούμε σε μια δραματική κατάσταση που θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και
επισημανθεί ακόμη και πριν από το Brexit, όταν γινόταν λόγος για «βαθιά ριζωμένη
άμυνα απέναντι στους νεοφερμένους», στους αυτοματισμούς, στη ψηφιοποίηση
και άλλες τάσεις που προκάλεσαν αλλαγές στα επαγγέλματα και τις δεξιότητες στις
αγορές εργασίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε το πιο σημαντικό γεγονός:τη στασιμότητα
των μισθών για πολλούς Ευρωπαίους και την αλαζονική στάση μέρους της
εργοδοσίας, απέναντι στο επαγγελματικό εργατικό δυναμικό.
Πριν από τον κορωνοϊό, πιο συγκεκριμένα μεταξύ 2000 και 2018, οι μισθοί
αυξάνονταν μόνο κατά 0,9 τοις εκατό ετησίως σε ολόκληρη την Ευρώπη, γεγονός
που έκανε τους ανθρώπους να αλλάξουν επάγγελμα, να επικεντρωθούν στη μερική
απασχόληση και στην εργασία από το σπίτι. Αυτές οι τάσεις έχουν επιταχυνθεί από
την πανδημία και δεν είναι ακόμη γνωστό τι επιπτώσεις θα έχουν οι εξελίξεις του
πολέμου στην Ουκρανία. Ο Covid-19 προκάλεσε το πιο σοβαρό σοκ στην ευρωπαϊκή
οικονομία τα τελευταία 75 χρόνια, επιταχύνοντας τις υπάρχουσες ανισότητες εντός
των χωρών, καθώς και μεταξύ μορφωμένων και λιγότερο μορφωμένων
εργαζομένων.
Οι άνθρωποι αναζητούν καλύτερες συνθήκες και οι νέοι προτιμούν να γίνουν
influencers παρά γιατροί και δικηγόροι, ενώ οι μορφωμένοι προτιμούν να
προσπαθήσουν να αναπτύξουν τη δική τους επιχείρηση ή να εργασθούν με μερική
απασχόληση σε πολλές δουλειές παρά να εργάζονται σε εταιρείες που τους αμείβει
ελάχιστα, έτσι ώστε, μετά βίας να τα βγάζουν πέρα.
Δεν αποτελεί είδηση ότι οι μαθητές δημοτικού και γυμνασίου έχουν σχεδόν
μηδενικό ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες και ότι αυτή είναι μια τάση που
σαρώνει την Ευρώπη εδώ και χρόνια. Παρά την πολυετή καταστροφή του
καταρτισμένου προσωπικού και την ακόμη μεγαλύτερη διαδικασία καταστροφής
της μεσαίας τάξης, ξαφνικά αυτές οι εξελίξεις πυροδοτούν μια καθολική έκπληξη
για τις ελίτ, κυρίως την πολιτική εξουσία. Ταυτόχρονα, στα πλαίσια ορισμένων
οικονομικών ιδρυμάτων, βιομηχανικών και εμπορικών επιμελητηρίων λένε ανοιχτά
ότι αυτή η προσέγγιση των αρμόδιων αρχών, με βάση τις οποίες κάθε εργαζόμενος
δεν είναι κέρδος για τη χώρα, επιβραδύνει σοβαρά την οικονομία και είναι ένας
από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τις επιχειρήσεις. Έτσι, σε έρευνα που
πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από το Γερμανικό Βιομηχανικό και Εμπορικό
Επιμελητήριο, το οποίο εκπροσωπεί τα συμφέροντα πολλών εκατομμυρίων
εταιρειών, αποκαλύπτεται ότι έως και το 56% των εταιρειών έχουν έλλειψη
εργαζομένων. Στη Γερμανία, την πιο ελκυστική αγορά θεωρούν ότι κινδυνεύουν
τουλάχιστον 148 επαγγέλματα. Είναι γνωστό ότι οι γιατροί φεύγουν από τα
νοσοκομεία, αλλά και ευρύτερα, οι πολίτες περιοχών όπως τα Βαλκάνια, με
πανεπιστημιακή εκπαίδευση, φεύγουν για να οδηγούν φορτηγά, να γίνουν τεχνίτες
για κλιματιστικά, να κάνουν βαφές και οικοδομικές εργασίες, να φτιάχνουν βρύσες
για Γερμανούς, Αυστριακούς και Σουηδούς και να φροντίζουν τα παιδιά τους.
Στη γερμανική αγορά εργασίας λείπουν τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άτομα.
Υπάρχει έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού σε όλους τους οικονομικούς
τομείς. Αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής
εργασίας, πιο συγκεκριμένα σε εκείνους τους τομείς όπου απαιτείται ανθρώπινη
υποστήριξη για την επίλυση προβλημάτων ─ στα σχολεία, τη δουλειά με νέους, τα
παιδιά, στην παροχή συμβουλών σε εξαρτημένους, σε οίκους ευγηρίας. Υπάρχει
ρεκόρ έλλειψης 20.000 εκπαιδευτικών. Υπάρχουν κενές θέσεις για ηλεκτρολόγους,
φυσιοθεραπευτές, επαγγελματίες οδηγούς, μάγειρες, βοηθούς μαγείρων,
σερβιτόρους, μηχανοδηγούς.
Οι βαλίτσες στοιβάζονται στα αεροδρόμια, αλλά όχι μόνο στη Γερμανία και τη
Μεγάλη Βρετανία. Δεν υπάρχει κανείς να τις μεταφορτώσει σε άλλες ευρωπαϊκές
χώρες, όπου οι αεροπορικές εταιρείες είχαν απολύσει τα πρώτα δύο χρόνια της
πανδημίας μεγάλο αριθμό προσωπικού. Η πανδημία έχει καθηλώσει αεροπλάνα και
όταν οι πτήσεις επανέρχονται στο κανονικό, ξαφνικά εκατοντάδες χιλιάδες
άνθρωποι λείπουν για να συντηρήσουν το σύστημα. Η έλλειψη εργαζομένων έχει
μειώσει τις πτήσεις και οι επιβάτες στα αεροδρόμια της Ευρώπης, καθώς και οι
σκανδιναβικές, ιταλικές και γαλλικές αεροπορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν
προβλήματα με την ακύρωση πτήσεων. Υπάρχει έλλειψη σε χειριστές αποσκευών,
πιλότους, αεροσυνοδούς, υπεύθυνους ασφαλείας και όσοι εργάζονται
προαναγγέλλουν απεργίες γιατί οι μισθοί τους, που μειώθηκαν κατά τη διάρκεια
της πανδημίας, δεν έχουν επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα. Έχει κυκλοφορήσει
η είδηση ότι τα αεροδρόμια της Γερμανίας αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις
προσωπικού, γι’ αυτό σκέφτονται να προσλάβουν έμπειρο προσωπικό από την
Τουρκία, η οποία δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει προσωπικό.
Αυτά θα αρκούσαν για να πιστέψει κάποιος ότι δημιουργείται επιτέλους ένα
περιβάλλον, στο οποίο η γνώση και ο ρόλος του εργαζομένου γίνονται και πάλι
σεβαστές και εκτιμώνται, ειδικά σε τομείς που είναι απαραίτητοι για τη γενική
κοινωνική ευημερία. Ωστόσο, στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να αναμένεται ότι
το φλέγον πρόβλημα θα πιέσει προσωρινά το σύστημα και θα αναγκάσει τους
εργοδότες να παρέχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας, τουλάχιστον εξ ανάγκης.