«Νέοι Ορίζοντες» ανοίγονται στα Ελληνικά Πανεπιστήμια, με την παρουσίαση του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας από την Υπουργό κα Νίκη Κεραμέως.
Μεταξύ άλλων το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει Εσωτερικό «Erasmus», κοινά και διπλά πτυχία, start-ups φοιτητών, νέες αξιοκρατικές διαδικασίες εκλογής Καθηγητών, βιομηχανικά διδακτορικά.
Δείτε αναλυτικά με ερωτήσεις – απαντήσεις τις νέες μεταρρυθμίσεις.
- Πού αποσκοπεί το σχέδιο νόμου-πλαισίου του Υπουργείου Παιδείας;
Βασικές έννοιες που διαπνέουν σχεδόν το σύνολο των ρυθμίσεων είναι η ενίσχυση της αυτονομίας, της ευελιξίας και της αποτελεσματικότητας των ελληνικών Πανεπιστημίων, η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων από το Υπουργείο προς τα ίδια τα Πανεπιστήμια, η διεπιστημονικότητα, η κινητικότητα φοιτητών και ερευνητών, η ανάπτυξη συνεργασιών, η εξωστρέφεια και η παραγωγή γνώσης, έρευνας και καινοτομίας που διαχέονται προς όφελος της κοινωνίας.
- Πώς ο νόμος-πλαίσιο αναβαθμίζει την ποιότητα των Πανεπιστημίων μας;
Οι ρυθμίσεις του νόμου-πλαισίου:
Α. εκσυγχρονίζουν τα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα σπουδών,
Β. προωθούν την έρευνα και την καινοτομία,
Γ. καθιστούν τον τρόπο εκλογής και εξέλιξης μελών ΔΕΠ πιο αξιοκρατικό και διαφανή, συμβάλλοντας έτσι στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού των Πανεπιστημίων.
- Πώς θα γίνουν πιο σύγχρονα και πιο ελκυστικά τα προγράμματα σπουδών;
Ενδεικτικά, πλέον θεσμοθετούνται:
διεπιστημονικά κοινά/διπλά προπτυχιακά μεταξύ πανεπιστημιακών Τμημάτων του ίδιου ή άλλων ΑΕΙ, εντός και εκτός Ελλάδας,
δυνατότητα επιλογής μαθημάτων άλλων Τμημάτων, της ίδιας ή άλλης Σχολής εντός του ίδιου ΑΕΙ, κατά τις προπτυχιακές σπουδές,
δυνατότητα οργάνωσης περισσοτέρων του ενός προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα, εφόσον επαρκεί το ανθρώπινο δυναμικό και οι υποδομές για τη λειτουργία τους,
«Ελληνικό Erasmus»: εσωτερική κινητικότητα φοιτητών μεταξύ Ελληνικών ΑΕΙ,
επαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, βιομηχανικά διδακτορικά, πλήρες πλαίσιο για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης, θεσμοθέτηση προγραμμάτων σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης(minor degree) τουλάχιστον ενός έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, με απονομή διακριτού τίτλου σπουδών σε άλλο επιστημονικό πεδίο, δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας με διάρκεια 7 εξάμηνων (3,5 ετών), 210 ECTS και υποχρεωτική πρακτική άσκηση.
- Τι είναι το εσωτερικό Erasmus;
Πρόκειται για το θεσμό της εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών μεταξύ ομοειδών -ή μη- προγραμμάτων σπουδών ελληνικών Πανεπιστημίων για 1 ακαδημαϊκό εξάμηνο και εισάγεται ως «Ελληνικό Erasmus». Στόχος είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν και άλλα γνωστικά αντικείμενα, εφόσον το επιθυμούν, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους. Προβλέπεται καθορισμός ενός ανώτατου ορίου μετακινούμενων ανά πρόγραμμα σπουδών και ανά εξάμηνο.
- Τι είναι τα βιομηχανικά διδακτορικά;
Το ισχύον πλαίσιο δεν ενθαρρύνει δυνατότητες συνεργασίας φορέων της βιομηχανίας με τα Πανεπιστήμια. Πλέον, θεσμοθετείται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, που αποτελούν «γέφυρα» μεταξύ του Πανεπιστημίου και της βιομηχανίας, της έρευνας και της παραγωγικής διαδικασίας. Εκπονούνται στο πλαίσιο τριμερούς σύμβασης ανάμεσα σε (α) υποψήφιους διδάκτορες, (β) Πανεπιστήμια και (γ) επιχειρήσεις.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δοθούν συνολικά 35 εκ. ευρώ για 250 βιομηχανικά διδακτορικά σε ελληνικά ΑΕΙ.
- Πώς εξασφαλίζεται ένας αξιοκρατικός, διαφανής, αντικειμενικός μηχανισμός εκλογής και εξέλιξης των Καθηγητών;
Ο νέος νόμος-πλαίσιο επιχειρεί να επιλύσει μία χρόνια παθογένεια προκήρυξης θέσεων με φωτογραφικά γνωστικά αντικείμενα, αδιαφανών επιλογών και εξελίξεων μελών ΔΕΠ, που πλήττει εδώ και δεκαετίες την τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας. Ενδεικτικά φίλτρα αξιοκρατίας, διαφάνειας και αντικειμενικότητας, ενάντια σε φωτογραφικές επιλογές:
Μητρώο γνωστικών αντικειμένων, το οποίο καταρτίζεται σε ουδέτερο χρόνο.
Μητρώο εσωτερικών και εξωτερικών εκλεκτόρων ανά γνωστικό αντικείμενο του Μητρώου.
Έλεγχος και επικύρωση των Μητρώων από την Κοσμητεία.
Εκπόνηση ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων βάσει των αναγκών κάθε Τμήματος.
Συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων με διαδικασίες που ενισχύουν το αδιάβλητο
Αύξηση κριτηρίων αριστείας για την εκλογή και εξέλιξη Μελών ΔΕΠ.
- Με ποιο τρόπο ενισχύεται η πανεπιστημιακή έρευνα και πώς διευκολύνεται η ερευνητική δραστηριότητα για όσους εμπλέκονται σε αυτήν;
Μεταξύ άλλων, με:
Ίδρυση ερευνητικών κέντρων και διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων (με Πανεπιστήμια του εξωτερικού).
Δυνατότητα στελέχωσης με ερευνητές επί θητεία.
Προσέλκυση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Προώθηση δράσεων ανταλλαγής/κινητικότητας Ερευνητών.
Ανάπτυξη κοινών ερευνητικών υποδομών (core facilities), που δημιουργεί οικονομίες κλίμακας.
Απελευθέρωση πλαισίου διεξαγωγής έρευνας από γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες – ιδίως σε θέματα οικονομικής διαχείρισης των ερευνητικών έργων/προγραμμάτων
- Πώς διασφαλίζεται η καλύτερη λειτουργία των Πανεπιστημίων μας, μέσα από τις νέες διατάξεις;
Οι ρυθμίσεις του νόμου-πλαισίου καθιστούν τη λειτουργία των Πανεπιστημίων περισσότερο αποτελεσματική, μεταξύ άλλων, με τη θεσμοθέτηση νέου συστήματος διοίκησης. Με εκλεγμένα, αντιπροσωπευτικά όργανα, στα οποία μετέχουν και εξωτερικά μέλη από την ελληνική και παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία. Με σαφείς και διακριτές αρμοδιότητες ανά όργανο. Με εισαγωγή νέων εργαλείων στρατηγικού σχεδιασμού. Με ψηφιοποίηση υπηρεσιών. Με δομές που υποστηρίζουν την πανεπιστημιακή κοινότητα.
- Ποιο είναι το νέο προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης;
Με τον νέο νόμο-πλαίσιο, εισάγεται ένας νέος τρόπος διακυβέρνησης των ελληνικών Πανεπιστημίων, με στόχο την ενίσχυση της συλλογικότητας, της λογοδοσίας, της εξωστρέφειας και της αποτελεσματικότητας στον τρόπο λήψης αποφάσεων των ΑΕΙ.
Θεσμοθετείται το Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου:
Αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του ΑΕΙ και 5 εξωτερικά μέλη που επιλέγονται με αυξημένη πλειοψηφία από τα αναδειχθέντα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από Καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.
Το Συμβούλιο Διοίκησης ασκεί κυρίως διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες.
Ο/Η Πρύτανης, που είναι και Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης, εκλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία από τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Επιλέξιμοι για τη θέση του Πρύτανη είναι τα 6 εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου.
Δίνεται η δυνατότητα επιλογής Εκτελεστικού Διευθυντή.
- Το προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης ενσωματώνει τον Πρύτανη μέσα στο Συμβούλιο Διοίκησης. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο «ελέγχων» φορέας (Συμβούλιο Διοίκησης) ταυτίζεται με τον «ελεγχόμενο» (Πρύτανης);
Όχι. Το προτεινόμενο σχήμα διασφαλίζει τον έλεγχο του Πρύτανη με τους ακόλουθους τρόπους:
α. Με μηχανισμούς ελέγχου και θεσμικά αντίβαρα εντός του ίδιου του Συμβουλίου Διοίκησης:
Το σύστημα ταξινομικής ψήφου και περιορισμένης σταυροδοσίας στην ανάδειξη εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης.
Το σύστημα ορίου εκπροσώπησης ανά Σχολή στην ανάδειξη των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης.
Η συμμετοχή 5 εξωτερικών μελών στο Συμβούλιο Διοίκησης του ΑΕΙ επιλεγμένων με αυξημένη πλειοψηφία 5/6.
Η εκλογή του Πρύτανη γίνεται από το Συμβούλιο Διοίκησης με αυξημένες πλειοψηφίες.
Η εκλογή του υποψήφιου Πρύτανη πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης πρότασης.
Το Συμβούλιο Διοίκησης διαθέτει τη δυνατότητα να παύσει τον Πρύτανης ε περίπτωση σπουδαίου λόγου με αυξημένη πλειοψηφία (8/11).
β. Με μηχανισμούς ελέγχου και εκτός από το Συμβούλιο Διοίκησης, μέσω του ισχυρού συστήματος εσωτερικού από τη Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου.
- Τι αλλάζει με το στρατηγικό σχεδιασμό των Πανεπιστημίων μας;
Υποστηρίζεται η ουσιαστική αξιοποίηση θεσμικών εργαλείων που επιτρέπουν στα Πανεπιστήμια να εντοπίσουν ανάγκες, να θέσουν στόχους και να παρακολουθήσουν την επίτευξή τους.
Προβλέπονται:
Πολυετές Στρατηγικό – Αναπτυξιακό Σχέδιο για τον καθορισμό ετήσιας και πολυετούς στοχοθεσίας και την εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης/επίτευξης στόχων, μετά από εκπόνηση αναπτυξιακών σχεδίων ανά Σχολή του ΑΕΙ
Οργανισμός Πανεπιστημίου, με στόχο τη δημιουργία αποτελεσματικότερης δομής και διάρθρωσης των διοικητικών υπηρεσιών και τον εκσυγχρονισμό των περιγραμμάτων θέσεων εργασίας του διοικητικού προσωπικού.
Εσωτερικός Κανονισμός
Σχέδιο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, με έμφαση στην ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών, υπηρεσιών και δεξιοτήτων.
Σχέδιο ισότιμης πρόσβασης των ΑμεΑ και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Σχέδιο αειφόρου ανάπτυξης των Πανεπιστήμιων σύμφωνα με τις αρχές αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης κατά τη διαχείριση υποδομών, προμηθειών, επενδύσεων και αποβλήτων τους.
- Πώς τα Πανεπιστήμιά μας έρχονται πιο κοντά στην κοινωνία και τις ανάγκες της;
Μέσω παροχής υπηρεσιών από εργαστήρια προς πολίτες/φορείς. Θεσπίζεται πλήρες πλαίσιο παροχής υπηρεσιών, καλύπτοντας το υφιστάμενο νομικό κενό και παρέχεται η ευελιξία σε κάθε Πανεπιστήμιο να θεσπίσει Πρότυπο Εσωτερικό Κανονισμό των πανεπιστημιακών εργαστηρίων για τη ρύθμιση των θεμάτων οργάνωσης, λειτουργίας και στελέχωσής τους. Προβλέπεται ότι η κοστολόγηση των υπηρεσιών πραγματοποιείται από το ίδιο το ΑΕΙ στο πλαίσιο κοστοστρεφούς μεθόδου κοστολόγησης, διασφαλίζοντας τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα των ΑΕΙ.
- Με ποιο τρόπο εκσυγχρονίζεται ο ΔΟΑΤΑΠ; Η αναγνώριση πτυχίων από Πανεπιστήμια του εξωτερικού θα γίνεται πλέον ταχύτερα;
Η διαδικασία αναγνώρισης διαχωρίζεται σε δύο άξονες:
Ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλου σπουδών για τη συνέχιση των σπουδών σε επόμενο κύκλο.
Καταργείται η ατομική αίτηση αναγνώρισης πτυχίου.
Ιδρύονται «Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής» και «Εθνικό Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής».
Αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών που επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Καταργούνται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες της «ισοτιμίας» και της «ισοτιμίας με αντιστοιχία».
Καταργείται ο θεσμός του ειδικού εισηγητή και της εκτελεστικής επιτροπής που αξιολογούν την ισοτιμία που δυσκόλευαν περαιτέρω τη διαδικασία.
Δίνεται έμφαση για πρώτη φορά στις ουσιώδεις διαφορές μεταξύ του προγράμματος σπουδών του Πανεπιστημίου του εξωτερικού και του συγκρίσιμου προγράμματος σπουδών ελληνικού ΑΕΙ για την αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου για πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Προβλέπεται, κατόπιν αξιολόγησης, η δυνατότητα γραπτής εξέτασης ή/και πρακτικής άσκησης επιπλέον του τίτλου.
Προβλέπονται συγκεκριμένες προθεσμίες:
από την υποβολή της αίτησης και των δικαιολογητικών, εντός 3 μηνών ο Πρόεδρος εκδίδει απόφαση αναγνώρισης ή αντιστάθμισης βάσει των εισηγήσεων των αξιολογητών,
αν εκδοθεί απόφαση αντιστάθμισης, η απόφαση αναγνώρισης εκδίδεται εντός 1 μήνα από τη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων της γραπτής δοκιμασίας ή/και της πρακτικής άσκησης.
- Πώς ο νέος νόμος-πλαίσιο ευνοεί το brain gain, δηλαδή την αξιοποίηση ή/και επιστροφή επιστημόνων στην ελληνική αγορά εργασίας;
Μεταξύ άλλων, με:
εισαγωγή νέων μορφών απασχόλησης για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, όπως εισαγωγή του θεσμού των ερευνητών επί θητεία, των συνεργαζόμενων καθηγητών (Joint Chairs), των εντεταλμένων διδασκόντων, των Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών.
πιο αξιοκρατικό πλαίσιο για επιλογή/ανέλιξη μελών ΔΕΠ.
την προσαρμογή του ΔΟΑΤΑΠ στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον και την απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης πτυχίων της αλλοδαπής, που οδηγούν σε περαιτέρω προσέλκυση ερευνητών και επιστημόνων.
- Ποια τα οφέλη από τις νέες ρυθμίσεις για φοιτητές, Πανεπιστημιακούς, Ιδρύματα, κοινωνία, οικονομία και ανάπτυξη;
-Απόκτηση πιο ποιοτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων μέσω:
Ενισχυμένης αξιολόγησης και πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών.
Αναβάθμισης Κέντρων Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης κυρίως για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία.
-Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λειτουργικότητα μέσω:
Νέου μοντέλου διοίκησης: λήψη αποφάσεων με φίλτρα συλλογικότητας, λογοδοσίας και εξωστρέφειας, σε ευθυγράμμιση με καλές διεθνείς πρακτικές.
Εργαλεία ώστε τα ΑΕΙ να θέτουν στόχους, να τους παρακολουθούν και να τους πετυχαίνουν.
Ενίσχυση του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα και της αυτονομίας.
Πρόσβαση σε περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ενίσχυση εξωστρέφειας και διεθνοποίησης με:
Κοινά και διπλά πτυχία με ελληνικά και ξένα ΑΕΙ.
Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών.
Παραρτήματα ελληνικών ΑΕΙ και εκτός Ελλάδας.
Κοινά ερευνητικά κέντρα με ελληνικά και ξένα ΑΕΙ.
Θερινά προγράμματα σπουδών.
Επισκέπτες Καθηγητές και Ερευνητές από ξένα ΑΕΙ.
Οφέλη για τους πανεπιστημιακούς
Διασφάλιση αξιοκρατίας στην εκλογή και την εξέλιξή τους μέσω:
Φίλτρων αντικειμενικότητας και διαφάνειας, ώστε να επιλέγονται και να προχωρούν όσοι πραγματικά το αξίζουν.
Πιο εύκολη καθημερινότητα στην ακαδημαϊκή ζωή με:
Λιγότερη γραφειοκρατία (π.χ. στη λειτουργία ΕΛΚΕ).
Διευκολύνσεις στη διεξαγωγή έρευνας και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της.
Αύξηση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από τη συμμετοχή σε ερευνητικά έργα εθνικών πόρων & Απελευθέρωση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από ιδιωτικούς και διεθνείς πόρους.
Απλούστευση του πλαισίου ακαδημαϊκών και ερευνητικών μετακινήσεων – Διευκόλυνση συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια.
Πολλαπλασιασμός κινήτρων για συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό και βελτίωση του πλαισίου παράλληλης απασχόλησης σε Ιδρύματα της αλλοδαπής.
Ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής του ΑΕΙ με συμβολή σε διάφορες συμβουλευτικές επιτροπές του ΑΕΙ.
Οφέλη για τις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας
Περισσότερες επιστημονικές και ακαδημαϊκές προοπτικές και σύγχρονες, ανταγωνιστικές σπουδές με:
Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων από άλλα Τμήματα.
Διπλά/κοινά διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών.
Τμήματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας.
Ελληνικό “Erasmus” – δυνατότητα φοίτησης για 1 εξάμηνο σε άλλο ΑΕΙ.
Προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree).
Στήριξη στην πανεπιστημιακή ζωή και την καθημερινότητα με:
Κέντρα Ψυχολογικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης.
Διασφάλιση αντικειμενικής βαθμολόγησης.
Μέριμνα για φοιτητές ΑμεΑ.
Ουσιαστική φοιτητική εκπροσώπηση με:
Θεσμοθέτηση Συμβουλίου Φοιτητών.
Φοιτητικές εκλογές με ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Καλύτερη σύνδεση με την αγορά εργασίας και περισσότερες επαγγελματικές προοπτικές με:
Αναβάθμιση πρακτικής άσκησης.
Βιομηχανικά διδακτορικά στο πλαίσιο συνεργασίας ΑΕΙ με φορείς της βιομηχανίας
Στήριξη start–ups από φοιτητές και αποφοίτους.
Επαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας.
Οφέλη για την κοινωνία
Υπηρεσίες από τα πανεπιστήμια και τα εργαστήριά τους στη διάθεση των πολιτών
-Διάχυση των αποτελεσμάτων της πανεπιστημιακής έρευνας στην κοινωνία
-Οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας με:
Πιο σύγχρονα προγράμματα σπουδών, για σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες
Πιο άμεση σύνδεση των Πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας
Κίνητρα για επιστροφή Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού για αντιμετώπιση του brain drain.
Περισσότερες ευκαιρίες μάθησης για όλους τους πολίτες, καθώς τα ΑΕΙ αποκτούν κεντρικό ρόλο στη δια βίου μάθηση με ποιοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για όλους.