Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β΄3647/11-7-2022, η υπ. αριθμ. 68281/5-7-2022 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αναφορικά με τους κανόνες σχηματισμού και αυτόματης δέσμευσης και προδέσμευσης επωνυμίας και διακριτικού τίτλου φυσικού, ή νομικού προσώπου, που ασκεί εμπορική, ή οικονομική δραστηριότητα.
Με τη βοήθεια του Στάθη Δημ. Σταματελόπουλου, ο οποίος είναι Νομικός Σύμβουλος Υ.Γ.Ε.ΜΗ. του Επαγγελματικού΄Επιμελητηρίου Αθηνών αναλύουμε την υπουργική απόφαση, η οποία εκδόθηκε κατόπιν νομοθετικής εξουσιοδότησης που παρέχει το άρθρο 57 παρ. 13 του Ν.4919/2022, που αφορά την σύσταση εταιρειών μέσω των Υπηρεσιών Μιας Στάσης (Υ.Μ.Σ.) και την τήρηση του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (Γ.Ε.ΜΗ.), κατόπιν ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1151 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 για την τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132, σχετικά με την χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εταιρικού δικαίου (L 186) και λοιπές επείγουσες διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 71).
Επωνυμία και διακριτικός τίτλος
Στο άρθρο 1 της υπουργικής απόφασης δίνεται ο ορισμός της επωνυμίας και του διακριτικού τίτλου αντίστοιχα και διευκρινίζεται ότι, επωνυμία είναι το όνομα με το οποίο εμφανίζεται ο έμπορος στις συναλλαγές του, ενώ ο διακριτικός τίτλος αποτελεί το διακριτικό γνώρισμα της επιχείρησης (καταστήματος). Επίσης, γίνεται διάκριση και αποσαφήνιση των όρων «Πανομοιότυπη Επωνυμία και Διακριτικός Τίτλος»: και ορίζεται ότι, τέτοια αποτελεί η εντελώς όμοια επωνυμία και διακριτικός τίτλος δύο διαφορετικών επιχειρήσεων, η χρήση των οποίων επιτρέπεται μόνο υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 6, ενώ αντίστοιχα ως «Παρεμφερής Επωνυμία και Διακριτικός Τίτλος»: θεωρείται η επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος δύο διαφορετικών επιχειρήσεων, που όμως μπορούν να δημιουργήσουν σύγχυση στο κοινό για το ποια επιχείρηση πρόκειται κάθε φορά.
Επίσης, επισημαίνεται ότι, στο άρθρο 53 του Ν.4919/2022 προβλέπεται και η τήρηση στις Υ.Γ.Ε.ΜΗ. των Επιμελητηρίων του «Μητρώου Επωνυμιών και Διακριτικών Τίτλων», το οποίο ορίζεται ως το ενιαίο, εθνικό ηλεκτρονικό μητρώο, στο οποίο καταχωρίζονται οι επωνυμίες και οι διακριτικοί τίτλοι όλων των φυσικών και νομικών προσώπων, που ασκούν εμπορική και οικονομική δραστηριότητα, κατά χρονολογική σειρά καταχώρισης, στο οποίο η καταχώριση έχει δηλωτική και μόνο σημασία με βάση την αρχή της χρονικής προτεραιότητας και το οποίο είναι επίσης συνδεδεμένο με την ΥΜΣ των Επιμελητηρίων, αλλά και το αρχείο του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ), στο οποίο καταχωρούνται πλέον τα εμπορικά σήματα, ώστε να αποφεύγονται περιπτώσεις σύγχυσης μεταξύ των ήδη καταχωρηθέντων εμπορικών σημάτων με αντίστοιχες επωνυμίες και διακριτικούς τίτλους .
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην διάταξη του άρθρου 3 της ως άνω υπουργικής απόφασης, η καταχώριση της επωνυμίας και του διακριτικού τίτλου στο μητρώο επωνυμιών και διακριτικών τίτλων έχει δηλωτικό χαρακτήρα και αποδεικνύει τον δικαιούχο μιας επωνυμίας, ή ενός διακριτικού τίτλου βάσει της αρχής της χρονικής προτεραιότητας, η οποία προκύπτει από την ημερομηνία δέσμευσης της επωνυμίας, ή του διακριτικού τίτλου. Για πρώτη δε φορά διευκρινίζεται ότι η δέσμευση της επωνυμίας και του διακριτικού τίτλου έχει ισχύ για το σύνολο της Επικράτειας.
Διακρίσεις
Στα άρθρο 4 και 5 προβλέπονται οι κανόνες σχηματισμού των επωνυμιών και των διακριτικών τίτλων και γίνονται οι εξής διακρίσεις :
α) αν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο η επωνυμία σχηματίζεται από το ονοματεπώνυμο του εμπόρου,
β) αν πρόκειται για νομικό πρόσωπο, η επωνυμία σχηματίζεται από το ουσιαστικό και το τυπικό μέρος. Το ουσιαστικό μέρος σχηματίζεται από το ονοματεπώνυμο του/των εταίρων ή/και το αντικείμενο της επιχείρησης ή/και μπορεί να είναι φανταστική λέξη ή φράση, δηλαδή προϊόν ελεύθερης επιλογής του ενδιαφερόμενου. Το τυπικό μέρος αφορά στη νομική μορφή, η οποία αποδίδεται σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην ειδικότερη νομοθεσία που διέπει την κάθε εταιρική μορφή.
Διευκρινίζεται επίσης ότι, ο διακριτικός τίτλος είναι προαιρετικός, και σχηματίζεται ελεύθερα από πραγματικές ή φανταστικές λέξεις ή φράσεις και μπορεί να ταυτίζεται με την επωνυμία της επιχείρησης ή του προσώπου που την εκμεταλλεύεται. Επίσης για πρώτη φορά ορίζεται ότι για κάθε επιχείρηση μπορούν να επιλέγονται περισσότεροι του ενός διακριτικοί τίτλοι, επιλύοντας με τον τρόπο αυτό ένα σημαντικό ζήτημα που είχε προβληματίσει τόσο τις επιχειρήσεις, όσο και τις Υ.Γ.Ε.ΜΗ. που προσπαθούσαν κάθε φορά να επιλύσουν ερμηνευτικά το σχετικό ζήτημα . Τέλος με την σχετική διάταξη διευκρινίζεται ότι, διακριτικό τίτλο μπορούν να λάβουν και φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ασκούν οικονομική μη εμπορική δραστηριότητα.
Κανόνες
Ειδικότερα δε και για τον σχηματισμό επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου προβλέπεται ότι ακολουθούνται υποχρεωτικά οι κάτωθι κανόνες:
α) εφόσον γίνεται χρήση της δραστηριότητας της επιχείρησης, η επωνυμία ή ο διακριτικός τίτλος θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, να μην είναι παραπλανητική, ούτε να δημιουργεί σύγχυση,
β) η επιλογή του λεκτικού απαγορεύεται:
βα) να παραπέμπει σε δημόσιες Αρχές, Φορείς, Υπηρεσίες, δημόσια αξιώματα, κοινωφελή μη κερδοσκοπικά Ιδρύματα, Σωματεία και Οργανισμούς, καθώς και να υπονοεί ότι συνεργάζεται μαζί τους, εκτός και αν υπάρχει σχετική έγκριση,
ββ) να προσβάλλει τα χρηστά ήθη και ιδίως να έχει υβριστικό, ρατσιστικό ή σεξιστικό περιεχόμενο.
βγ) να έχει ήδη καταχωριστεί ως εμπορικό σήμα στο Μητρώο Εμπορικών Σημάτων από διαφορετικό φυσικό, ή νομικό πρόσωπο.
Κατά τον αυτόματο έλεγχο επωνυμίας και διακριτικού τίτλου χρησιμοποιούνται συνεχώς επικαιροποιούμενα ηλεκτρονικά λεξικά, που αφαιρούν μη επιτρεπτούς όρους/φράσεις ή λέξεις και δεν μπορούν να επιλεγούν από τους ενδιαφερόμενους κατά τη δημιουργία επωνυμίας και διακριτικού τίτλου με ηλεκτρονικό τρόπο.
Επίσης προβλέπεται ότι, σε κάθε περίπτωση ο σχηματισμός της επωνυμίας ή του διακριτικού τίτλου αποτελεί ευθύνη του ενδιαφερόμενου, ο οποίος οφείλει να εφαρμόζει τους κανόνες της παρούσας.
Εξαιρέσεις
Στο άρθρο 6 ορίζεται ότι, η χρήση πανομοιότυπης επωνυμίας και διακριτικού τίτλου με άλλη επιχείρηση απαγορεύεται, με εξαίρεση τις κάτωθι περιπτώσεις:
α) αν ο δικαιούχος έχει δώσει γραπτή συγκατάθεση χρήσης της ίδιας επωνυμίας ή του διακριτικού της τίτλου σε άλλη επιχείρηση,
β) αν η επιχείρηση ανήκει στον ίδιο όμιλο,
γ) αν η επωνυμία ή ο διακριτικός τίτλος ανήκουν σε επιχείρηση που έχει διαγραφεί από το Γ.Ε.ΜΗ. τουλάχιστον ένα (1) έτος πριν.
Στην περίπτωση δε της αυτόματης δέσμευσης, ή της προδέσμευσης επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου, για τις παραπάνω περ. α) και β), ο ενδιαφερόμενος αποδέχεται ηλεκτρονικά σχετική υπεύθυνη δήλωση και από το πληροφοριακό σύστημα αποστέλλεται αυτόματο ενημερωτικό μήνυμα στον δικαιούχο της επωνυμίας, ή του διακριτικού τίτλου. Εναλλακτικά, αποστέλλεται ηλεκτρονικό μήνυμα στον δικαιούχο ο οποίος κάνει αποδοχή του αιτήματος του ενδιαφερόμενου για παραχώρηση δικαιώματος κοινής χρήσης επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου.
Διαφοροποίηση
Στο άρθρο 7 ορίζονται οι κανόνες για την διαφοροποίηση μεταξύ παρεμφερών επωνυμιών και διακριτικών τίτλων και ειδικότερα προβλέπεται ότι, προκειμένου να γίνει αποδεκτή μια επωνυμία, ή ένας διακριτικός τίτλος από το πληροφοριακό σύστημα που πραγματοποιεί τον αυτόματο έλεγχο, επιπρόσθετα της τήρησης των παραπάνω κανόνων, θα πρέπει να υπάρχει σαφής και επαρκής διαφοροποίηση από τους ήδη καταχωρισμένους τίτλους στο Μητρώο, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η εξατομίκευση της επιχείρησης.
Ο έλεγχος αφορά όμως μόνο στο ουσιαστικό μέρος της επωνυμίας και όχι στον νομικό τύπο, ο οποίος δεν αποτελεί στοιχείο διαφοροποίησης μεταξύ των επιχειρήσεων.
Για τη δημιουργία του ουσιαστικού μέρους της επωνυμίας, ή του διακριτικού τίτλου, προκειμένου να επιτευχθεί επαρκής διαφοροποίηση από μια ήδη δεσμευμένη επωνυμία ή διακριτικό τίτλο, μπορεί να χρησιμοποιείται ιδίως:
α) η ακριβής μετάφραση σε άλλη γλώσσα,
β) η προσθήκη μίας τουλάχιστον επιπλέον λέξης ή ενός αριθμού,
γ) η διαφορετική σειρά των λέξεων,
δ) η χρήση του ενικού αριθμού αντί του πληθυντικού και το αντίστροφο.
Ενδεικτικά, δεν λογίζονται ως επαρκής διαφοροποίηση:
α) τα σημεία στίξης, τα σύμβολα, τα κενά, οι συντομογραφίες, οι ειδικοί μη αλφαριθμητικοί χαρακτήρες,
β) η χρήση μικρών αντί κεφαλαίων και το αντίθετο,
γ) οι ομόηχες λέξεις,
δ) η απόδοση με λατινικούς χαρακτήρες,
ε) η ένωση ή ο διαχωρισμός των λέξεων ή η συνένωση στο τέλος της λέξης του ουσιαστικού μέρους της επωνυμίας με συντομογραφίες της νομικής μορφής,
στ) η χρήση άρθρων,
ζ) τα ορθογραφικά λάθη,
η) τα λεκτικά με τα οποία σχηματίζονται ιστοσελίδες ή διευθύνσεις ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (email, .com, .gr, www. κ.ά).
Δέσμευση επωνυμίας
Στο άρθρο 8 περιγράφεται η διαδικασία αυτόματης δέσμευσης επωνυμίας και διακριτικού τίτλου, κατά την οποία κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις, με την χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος να προβεί μόνος του σε επιλογή και δέσμευση επωνυμίας και διακριτικού τίτλου .
Η αυτόματη δέσμευση επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου μπορεί να γίνει στις εξής περιπτώσεις:
α) κατά τη σύσταση εταιρείας μέσω της ηλεκτρονικής Υπηρεσίας μίας Στάσης (e-ΥΜΣ),
β) κατά την ηλεκτρονική έναρξη εργασιών, εφόσον πρόκειται για ατομική εμπορική επιχείρηση ή για φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ασκούν μη εμπορική οικονομική δραστηριότητα,
γ) κατά την αυτόματη τροποποίηση καταστατικού με πρότυπη πράξη,
δ) κατά την επιγραμμική εγγραφή υποκαταστήματος ημεδαπής ή αλλοδαπής εταιρείας.
Ηλεκτρονική εφαρμογή
Η ηλεκτρονική εφαρμογή διασυνδέεται άμεσα με το εθνικό μητρώο Επωνυμιών και διακριτικών τίτλων και διαθέτει συνεχώς επικαιροποιημένο κατάλογο και λεξικό με τους αποδεκτούς χαρακτήρες, σύμβολα, σημεία στίξης κ.ά.. και ενημερώνει τον ενδιαφερόμενο για τις τυχόν πανομοιότυπες επωνυμίες ή/και διακριτικούς τίτλους, οι οποίες μπορούν να δεσμευτούν μόνο υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 6. Εφόσον πρόκειται για επωνυμία ή διακριτικό τίτλο της περ. β της παρ. 1 του άρθρου 14, το πληροφοριακό σύστημα παρέχει πληροφορίες στον ενδιαφερόμενο σχετικά με τον δικαιούχο της επωνυμίας ή/και του διακριτικού τίτλου, παράλληλα δε, τον ενημερώνει και για τις παρεμφερείς επωνυμίες ή/και διακριτικούς τίτλους, από τις οποίες ο ενδιαφερόμενος οφείλει να διαφοροποιηθεί επαρκώς. Για κάθε τροποποίηση που θα πραγματοποιεί ο ενδιαφερόμενος θα έχει διαρκή αναλυτική πληροφόρηση έως ότου καταφέρει να προσαρμόσει την επιθυμητή επωνυμία ή/και διακριτικό τίτλο στους κανόνες και περιορισμούς της υπουργικής απόφασης .
Εφόσον, για οποιοδήποτε λόγο, δεν καταστεί εφικτή η αυτόματη δέσμευση επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου, ή ο ενδιαφερόμενος δεν επιθυμεί να προχωρήσει με επιλογή άλλης επωνυμίας και το Πληροφοριακό Σύστημα δεν του επιτρέπει να κάνει την επιθυμητή επιλογή, παρά το γεγονός ότι, κατά την κρίση του είναι επαρκώς διαφοροποιημένη και δεν αντίκειται στους περιορισμούς της παρούσας, υποβάλει ηλεκτρονικό αίτημα ελέγχου στην αρμόδια Υπηρεσία Γ.Ε.ΜΗ., η οποία αναλαμβάνει άμεσα την εξεύρεση και δέσμευση αποδεκτής επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου. Σε περίπτωση που εντός ενός (1) μηνός, ο ενδιαφερόμενος δεν αποδεχθεί κάποια από τις εναλλακτικές προτάσεις της αρμόδιας Υπηρεσίας Γ.Ε.ΜΗ. η αίτηση απορρίπτεται.
Μεταγενέστερη δέσμευση
Ρητά ορίζεται ότι, σε περίπτωση που ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο κρίνει ότι, η χρήση μιας επωνυμίας ή/και διακριτικού τίτλου από τρίτο, που έχει δεσμευτεί μεταγενέστερα, αποτελεί απειλή για τη φήμη και την πελατεία του, λόγω μη επαρκούς διαφοροποίησης, ή κινδύνου παραπλάνησης του κοινού, έχει δικαίωμα προσφυγής στο αρμόδιο δικαστήριο.
Τέλος, στο άρθρο 14 της υπουργικής απόφασης προβλέπεται ότι, για όσες επωνυμίες και διακριτικούς τίτλους έχουν δεσμευτεί μέχρι την έναρξη ισχύος της υπουργικής απόφασης με τοπική ισχύ σε επίπεδο νομού, όπως προβλέπονταν από τον Ν.2539/1997 (ΦΕΚ Α’ 244) θα γίνεται αυτόματος έλεγχος από το πληροφοριακό σύστημα και εφόσον διαπιστωθεί ότι:
α) είναι μοναδικοί σε πανελλήνιο επίπεδο, τότε αυτόματα αποκτούν πανελλήνια ισχύ,
β) δεν είναι μοναδικοί σε πανελλήνιο επίπεδο, θα συνεχίσουν να έχουν ισχύ σε επίπεδο νομού, χωρίς αυτό να θίγει την νομιμότητά τους.