Η φορολογική νομοθεσία παρέχει τη δυνατότητα στις ελεγκτικές αρχές να προσδιορίζουν το φορολογητέο εισόδημα ή τα καθαρά κέρδη ενός φορολογούμενου κατ’ εκτίμηση, όταν τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα δεν προκύπτουν ή δεν είναι αξιόπιστα. Αυτό συμβαίνει συχνά σε περιπτώσεις όπου τα βιβλία ή τα στοιχεία της επιχείρησης είτε δεν υπάρχουν είτε είναι ελλιπή ή παραποιημένα.
Οι ελεγκτές βασίζονται σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών που αντλούνται από το αρχείο του Taxisnet, αλλά και από τρίτους φορείς, προκειμένου να διαμορφώσουν μια τεκμηριωμένη εκτίμηση για το φορολογητέο εισόδημα. Ανάμεσα στα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη είναι οι αγορές, οι πωλήσεις, το μικτό κέρδος, το προσωπικό, τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί, τα δάνεια, τα έξοδα παραγωγής και διάθεσης, καθώς και άλλες επιχειρηματικές δαπάνες.
Η διαδικασία εφαρμόζεται όταν η τήρηση των λογιστικών βιβλίων και η σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων δεν επιτρέπει την αξιόπιστη διενέργεια ελέγχου. Ενδεικτικά, αυτό συμβαίνει όταν δεν τηρούνται τα προβλεπόμενα βιβλία ή όταν παραποιούνται τα στοιχεία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (ΦΗΜ). Επιπλέον, η αδυναμία παροχής αναλυτικών και συνοπτικών δεδομένων που διευκολύνουν τον έλεγχο αποτελεί λόγο εφαρμογής της μεθόδου εκτίμησης.
Η ΑΑΔΕ ξεκαθαρίζει ότι ο κατ’ εκτίμηση προσδιορισμός εφαρμόζεται για τα φορολογικά έτη από 1/1/2014 και μετά, καθώς και σε οποιοδήποτε στάδιο του ελέγχου διαπιστωθεί ότι δεν είναι δυνατός ο υπολογισμός του εισοδήματος με βάση τα πραγματικά στοιχεία του φορολογούμενου. Τα στοιχεία που συλλέγονται από διάφορες πηγές μπορούν να συνδυαστούν και να συγκριθούν με ομοειδείς επιχειρηματικές δραστηριότητες, προκειμένου να προκύψει η βέλτιστη εκτίμηση.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ανακρίβεια ή ανεπάρκεια των βιβλίων, ο προϊστάμενος της ΔΟΥ μπορεί να προσδιορίσει το εισόδημα με βάση τα ακαθάριστα έσοδα, τις αγορές και τα συναφή στοιχεία από άλλους φορολογικούς ελέγχους, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα δεδομένα.
Με αυτόν τον τρόπο η φορολογική διοίκηση διασφαλίζει τη δίκαιη φορολόγηση και την αποφυγή φοροδιαφυγής, ακόμη και όταν οι φορολογούμενοι δεν τηρούν ή παραποιούν τα στοιχεία τους.
