Με τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου αλλά και γενικότερα τις ηλεκτρονικές συναλλαγές να συνεχίζουν να γνωρίζουν ραγδαία ανάπτυξη διεθνώς αλλά και στην χώρα μας στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, λόγω και της εμφάνισης της πανδημίας, αυξήθηκαν οι απάτες τόσο σε απόλυτο αριθμό όσο και σε ό,τι αφορά στις μορφές με τις οποίες εμφανίζονται.
Νέοι τρόποι
Οι απατεώνες επικεντρώνονται κυρίως σε νέους τρόπους ώστε να ξεγελάσουν και να εξαπατήσουν τους πολίτες αποσπώντας τους προσωπικά στοιχεία λογαριασμών (pin, κωδικοί πρόσβασης κλπ) καθώς και σε απάτες αναφορικά με επενδυτικά προϊόντα που εξασφαλίζουν – όπως τονίζουν οι απατεώνες- υψηλές αποδόσεις.
Εκστρατεία
Στο πλαίσιο αυτό ξεκίνησε στο τέλος του 2021 η εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις ηλεκτρονικές απάτες που με τη συνεργασία των δυνάμεων του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, της Τραπέζης της Ελλάδος, της Ελληνικής Αστυνομίας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) έχει συμβάλει καθοριστικά στην κάμψη του αριθμού περιστατικών ηλεκτρονικής απάτης για πρώτη φορά μετά από την συνεχή άνοδο που γνώρισε τους τελευταίους μήνες, γεγονός που δημιουργεί αισιοδοξία, αλλά δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού.
Χαρακτηριστική της προσοχής που πρέπει να δίνουν οι πολίτες στις ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι η αναφορά που είχε κάνει ο Γιάννης Γραμματικός, γενικός διευθυντής προϊόντων λιανικής τραπεζικής, σε πρόσφατο συνέδριο: «Όπως στα σπίτια μας, μια ακριβή, θωρακισμένη πόρτα, δεν επιτελεί το σκοπό της αν δεν την κλειδώνουμε, πόσο μάλλον αν αφήνουμε πάνω της τα κλειδιά, έτσι και η πρόσβαση στην ψηφιακή μας τράπεζα δεν είναι ασφαλής, αν δεν είμαστε διπλά και τριπλά προσεκτικοί με το πως, πότε και πού κάνουμε χρήση των προσωπικών μας κωδίκων πρόσβασης. Η Τράπεζα μας, δεν θα μας ζητήσει ποτέ τους κωδικούς πρόσβασης στην ηλεκτρονική μας τραπεζική, ούτε θα επικοινωνήσει με εμάς με τρόπο που θα μας δημιουργήσει τεχνηέντως ένα άγχος ώστε να αντιδράσουμε βιαστικά, δίνοντάς τα. Στο βαθμό, που τηρούμε αυτό τον απλό κανόνα ο Τραπεζικός κόσμος στο Διαδίκτυο είναι καθόλα ασφαλής, τόσο για τα χρήματα μας όσο και για τα προσωπικά μας δεδομένα».
Κρυπτονομίσματα
Δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα νέο υλικό της Europol για τις επενδυτικές απάτες σε κρυπτονομίσματα στο πλαίσιο της εκστρατείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις απάτες στον «κυβερνοχώρο» (cyber scams).
Επενδυτικές απάτες – Πως γίνονται
- O “ρομαντικός” απατεώνας: Ένας απατεώνας σε προσεγγίζει μέσω μιας εφαρμογής γνωριμιών ή μιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης. Ενδέχεται να ξεκινήσει ως μια απάτη μέσω διαδικτυακών ραντεβού, που γρήγορα μετατρέπεται σε επενδυτική απάτη με δυνητικά σοβαρές οικονομικές απώλειες για εσένα.
- Ο υποδυόμενος τον φίλο απατεώνας: Ένας απατεώνας σε στοχοποιεί παραβιάζοντας τους λογαριασμούς των φίλων σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επειδή πιστεύεις ότι επικοινωνείς με ένα έμπιστο άτομο, μπορεί να είσαι πιο ανοιχτός για να πραγματοποιήσεις την επένδυση.
- Η επιχειρηματική ευκαιρία: Ένας απατεώνας σε καλεί και σου δείχνει μια απατηλή ιστοσελίδα διενέργειας επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα. Σε πείθει να επενδύσεις επικαλούμενος αναληθή στοιχεία πιθανών αποδόσεων. Σε αρκετές περιπτώσεις, θα συνειδητοποιήσεις ότι δεν είναι εφικτή η ανάληψη των χρημάτων σου μετά από παρατεταμένο διάστημα που έχει πραγματοποιηθεί η επένδυση
- Οι απατηλές διαφημίσεις: Ανατρέχεις σε μια διαφήμιση επένδυσης σε κρυπτονομίσματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάνεις κλικ σε αυτή τη διαφήμιση και δίνεις τα στοιχεία επικοινωνίας σου. Ο απατεώνας επικοινωνεί μαζί σου τηλεφωνικά και σε πείθει να επενδύσεις.
Προειδοποιητικά σημάδια
*Επενδυτικές ευκαιρίες με μεγάλες αποδόσεις είναι πολύ καλές για να είναι αληθινές.
* Οχλήσεις με τη μορφή του κατεπείγοντος που σε κάνουν να πιστεύεις ότι αυτή είναι μια συμφωνία που δεν πρέπει να χάσεις.
* Απατηλές διαφημίσεις που αναρτώνται στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
*Επενδυτικές ευκαιρίες που λαμβάνονται μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας, χωρίς να τις έχεις προκαλέσει ο ίδιος. Οι «ευκαιρίες» αυτές ενδέχεται να παρουσιαστούν από:
-απατεώνες που υποδύονται έναν φίλο σου.
-κάποιον που έχεις γνωρίσει μόνο μέσω εφαρμογών γνωριμιών ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
– μια απατηλή εταιρεία επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα.
– αιτήματα μεταφοράς της νόμιμης επένδυσης σε κρυπτονομίσματα σε μια εναλλακτική διεύθυνση που βρίσκεται υπό τον έλεγχο εγκληματιών.
Μέτρα αυτοπροστασίας
Κάνε προσεκτική έρευνα, προτού προχωρήσεις στην επένδυση σε κρυπτονομίσματα.
Να είσαι προσεκτικός όταν στέλνεις κρυπτονομίσματα. Μόλις ολοκληρωθεί η συναλλαγή, δεν θα είσαι σε θέση να την ανακαλέσεις.
Εάν λάβεις μια επενδυτική ευκαιρία από φίλους σου, επιβεβαίωσε ότι προήλθε πράγματι από αυτούς.
Πριν από την επένδυση, να ερευνήσεις την ομάδα που σου έκανε την σχετική προσφορά και να την αξιολογήσεις.
Να είσαι σαφής σχετικά με τους όρους που διέπουν την αγορά σου και το καθεστώς ιδιοκτησίας των κρυπτονομισμάτων.
Να είσαι προσεκτικός με άτομα που συναντάς σε εφαρμογές γνωριμιών ή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία προσπαθούν να σε πείσουν να επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα.
Προσοχή σε αυτόκλητα αιτήματα που σε ενθαρρύνουν να ανοίξεις και να χρηματοδοτήσεις νέους λογαριασμούς κρυπτονομισμάτων. Θα σε κατευθύνουν σε ψηφιακά πορτοφόλια που ελέγχονται από εγκληματίες.
Κράτα το για τον εαυτό σου. Εάν αγοράζεις κρυπτονομίσματα, μην το ανακοινώνεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ενδέχεται να τραβήξεις την προσοχή των εγκληματιών.
Εάν είσαι θύμα απάτης, δήλωσέ το αμέσως στην αστυνομία.
Άλλες μορφές απάτης
Με αφορμή την τελευταία εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για θέματα κυβερνοασφάλειας, υπάρχουν διαθέσιμα ενημερωτικά βίντεο και infographics με οδηγίες αναγνώρισης και προστασίας από διάφορους τύπους ηλεκτρονικής απάτης στον κυβερνοχώρo όπως:
-απατηλές τηλεφωνικές κλήσεις (vishing), απατηλά μηνύματα SMS (smishing), απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (phishing),
-απάτη του CEO (CEO Fraud),
-απάτη μέσω τιμολογίων και λοιπών παραστατικών (invoice Fraud),
-απατηλές ιστοσελίδες τραπεζών (spoofed bank websites),
-απάτη μέσω διαδικτυακών ραντεβού (romance scam),
-κλοπή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (personal data theft),
-απάτες σχετιζόμενες με επενδύσεις (investment scams),
-απάτες σε αγορές μέσω διαδικτύου (online shopping scams),
-απάτες υποτιθέμενης τεχνικής υποστήριξης, , και
-απάτες μέσω αλλαγής κάρτας SIM (SIM Swapping).
Νέα απάτη
Μία νέα ηλεκτρονική απάτη έχει κάνει την εμφάνισή της, όπου επιτήδειοι στέλνουν το παρακάτω ψευδεπίγραφο e-mail με στοιχεία αξιωματούχου της Europol, εξαπατώντας ανυποψίαστους πολίτες.
Πρόκειται για ένα από τα πολλά απατηλά ηλεκτρονικά μηνύματα που το τελευταίο διάστημα χρησιμοποιούν στοιχεία αξιωματικών της Αστυνομίας, στελεχών του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αλλά και αξιωματούχων διεθνών διωκτικών αρχών.
Υποτιθέμενη πορνογραφία
Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι επιτήδειοι χρησιμοποιούν τα στοιχεία του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Europol καθώς και εντυπώματα της Ελληνικής Αστυνομίας, της Europol, της Interpol αλλά και της Αστυνομίας Πόλεων.
Πιο αναλυτικά, οι δράστες, σε επιστολή δήθεν αρμόδιων ελεγκτικών αρχών, προσπαθούν να εξαπατήσουν πολίτες – χρήστες του διαδικτύου, με το πρόσχημα ότι ο αποδέκτης τους εμπλέκεται σε υπόθεση πορνογραφίας και άλλων αδικημάτων, επισημαίνοντας μάλιστα ότι τέτοιου είδους αδικήματα επιφέρουν ποινή φυλάκισης 5 ετών και πρόστιμο ύψους 75.000 ευρώ.
Το μήνυμα αυτό καθώς και άλλα παρεμφερή αποστέλλονται από δράστες που επιχειρούν προφανώς να εξαπατήσουν – παραπλανήσουν τους πολίτες και ακολούθως να αποκομίσουν παράνομο οικονομικό όφελος.
Στο πλαίσιο αυτό ανακοινώνεται ότι, το κείμενο – μήνυμα που διακινείται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( email ), ως δήθεν επιστολή των αρμόδιων ελεγκτικών αρχών, η οποία φέρει το ονοματεπώνυμό του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Europol Jérôme Bonet, καθώς και ψευδή υπογραφή, είναι καταφανώς ψευδεπίγραφο και απατηλό.
Έκκληση
Παρακαλούνται οι πολίτες να μην ανταποκρίνονται και να διαγράφουν το συγκεκριμένο ή άλλα παρόμοια μηνύματα καθώς και «να μην ανοίγουν» τα συνημμένα αρχεία για αποφυγή προσβολής από κακόβουλο λογισμικό.
Υπενθυμίζεται ότι, το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει εντοπιστεί συστηματική προσπάθεια εξαπάτησης με ανάλογα κείμενα – μηνύματα κάνοντας χρήση των στοιχείων αξιωματούχων του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
Περισσότερες συμβουλές για την αποφυγή εξαπάτησης πολιτών υπάρχουν αναρτημένες στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας ( www.hellenicpolice.gr ), στην ενότητα «Οδηγός του πολίτη/Χρήσιμες συμβουλές», ενώ επιπλέον πληροφορίες και συμβουλές για περιστατικά ηλεκτρονικών απατών υπάρχουν στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος www.cyberalert.gr.