Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η Πολωνία οφείλει να αναγνωρίζει γάμους μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών, εφόσον έχουν τελεστεί νόμιμα σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ. Η απόφαση αφορά ζευγάρι που παντρεύτηκε στο Βερολίνο το 2018 και αντιμετώπισε δυσκολίες αναγνώρισης του γάμου του κατά τη μετακόμισή του στην Πολωνία, όπου η εθνική νομοθεσία δεν επιτρέπει γάμους ομόφυλων ατόμων.
Η υπόθεση και η απόφαση του ΔΕΕ
Το Δικαστήριο της ΕΕ ξεκαθάρισε ότι, αν και η Πολωνία δεν υποχρεούται να αλλάξει τη δική της νομοθεσία σχετικά με τον γάμο, είναι υποχρεωμένη να αναγνωρίζει τους γάμους ομόφυλων ζευγαριών που έχουν συναφθεί νόμιμα σε άλλο κράτος-μέλος. Το ζευγάρι που παντρεύτηκε στη Γερμανία το 2018 αντιμετώπισε πρόβλημα αναγνώρισης όταν μετακόμισε στην Πολωνία, καθώς η τοπική νομοθεσία δεν θεωρεί νόμιμους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.
Το ΔΕΕ τόνισε ότι οι πολίτες της ΕΕ έχουν δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία και στην οικογενειακή ζωή. Η μη αναγνώριση του γάμου παραβιάζει τα δικαιώματά τους, καθώς στερεί από το ζευγάρι τη δυνατότητα να συνεχίσει την οικογενειακή του ζωή στην Πολωνία υπό νόμιμο καθεστώς.
Το πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Από το 2001, όταν η Ολλανδία αναγνώρισε για πρώτη φορά γάμους και σύμφωνα συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών, αρκετές χώρες της ΕΕ ακολούθησαν το παράδειγμά της. Ωστόσο, ορισμένα κράτη, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, εξακολουθούν να μην αναγνωρίζουν αυτού του είδους τους γάμους. Τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση της Σλοβακίας τροποποίησε το Σύνταγμα ώστε η υιοθεσία να επιτρέπεται μόνο σε ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, ενισχύοντας τις διαφοροποιήσεις στις πολιτικές της ΕΕ για τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών.
Το ΔΕΕ υπενθύμισε ότι, παρά την αρμοδιότητα των κρατών-μελών να καθορίζουν τους κανόνες για τον γάμο, η άσκηση αυτής της αρμοδιότητας πρέπει να συμμορφώνεται με το δίκαιο της ΕΕ. Η απόφαση επιβεβαιώνει ότι η Πολωνία δεν μπορεί να εμποδίσει το ζευγάρι να θεωρείται παντρεμένο και να ζει υπό νόμιμο καθεστώς οικογένειας, απλώς επειδή η εθνική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει γάμους ομόφυλων.
Αντιδράσεις και πολιτικό πλαίσιο στην Πολωνία
Η απόφαση έγινε δεκτή με ικανοποίηση από την υφυπουργό και σύμμαχο του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, Καταρζίνα Κοτούλα, η οποία την χαρακτήρισε σημαντικό βήμα προς την ισότητα στον γάμο. Παράλληλα, η φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση συνασπισμού της Πολωνίας επιχειρεί να προωθήσει τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών, ωστόσο οι πρωτοβουλίες αυτές ενδέχεται να μπλοκαριστούν από τον συντηρητικό πρόεδρο Κάρολ Ναβρότσκι, που αντιτίθεται στην επέκταση αυτών των δικαιωμάτων.
Η απόφαση του ΔΕΕ σηματοδοτεί ένα κρίσιμο βήμα για τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών στην ΕΕ, καθώς διευκρινίζει ότι η αναγνώριση των γάμων που έχουν τελεστεί νόμιμα σε κράτος-μέλος δεν μπορεί να παρακάμπτεται από εθνικούς περιορισμούς, διασφαλίζοντας έτσι τη συνέχεια της οικογενειακής ζωής των πολιτών της Ένωσης.
