Ένα μωσαϊκό επιβαρύνσεων και ελαφρύνσεων διαμορφώνεται από το 2026 για τους ελεύθερους επαγγελματίες, με το τεκμαρτό εισόδημα να αυξάνει τον φόρο για εκατοντάδες χιλιάδες φορολογουμένους, την ώρα που συγκεκριμένες ομάδες βλέπουν σημαντικές ανάσες ή ακόμη και πλήρη απαλλαγή.
Το φορολογικό έτος 2026 φέρνει τρεις καθοριστικές μεταβολές για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους, επηρεάζοντας άμεσα το ύψος των εκκαθαριστικών. Για περίπου 400.000 φορολογουμένους, οι επιβαρύνσεις αυξάνονται λόγω της διεύρυνσης του τεκμαρτού εισοδήματος, ενώ ταυτόχρονα χιλιάδες άλλοι θα πληρώσουν λιγότερα ή και καθόλου φόρο, χάρη σε ειδικές ρυθμίσεις που λαμβάνουν υπόψη γεωγραφικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η ουσιαστική αλλαγή προς ένα πιο ελαφρύ φορολογικό πλαίσιο μετατίθεται χρονικά για το 2027. Τότε, με την εφαρμογή της νέας φορολογικής κλίμακας, οι μειώσεις φόρων θα αρχίσουν να αποτυπώνονται στις δηλώσεις εισοδήματος, προσφέροντας συνολικότερη ανακούφιση στον κλάδο.
Πώς αυξάνεται ο ελάχιστος φόρος
Καθοριστικό ρόλο στις φετινές επιβαρύνσεις παίζει η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ από την 1η Απριλίου 2025. Η μεταβολή αυτή ανεβάζει το κατώτατο φορολογητέο εισόδημα για το 2025 στα 12.320 ευρώ, έναντι 11.620 ευρώ το προηγούμενο έτος. Ως συνέπεια, ο ελάχιστος φόρος διαμορφώνεται πλέον στα 1.410 ευρώ, από 1.256 ευρώ.
Όσοι δηλώνουν χαμηλότερα εισοδήματα από το τεκμαρτό όριο δεν φορολογούνται με βάση τα πραγματικά τους έσοδα, αλλά με το ελάχιστο εισόδημα που προσδιορίζει η νομοθεσία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν οι μισοί ελεύθεροι επαγγελματίες εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Συνολικά, 387.532 φορολογούμενοι σε σύνολο 714.465 φορολογήθηκαν με τεκμήρια, με το εισόδημά τους να «ανεβαίνει» αυτόματα κατά μέσο όρο στα 13.107 ευρώ και τον φόρο να φτάνει τα 1.815 ευρώ.
Ποιοι βλέπουν μειώσεις το 2026
Οι παρεμβάσεις που εφαρμόζονται από τα φετινά εισοδήματα οδηγούν σε ελαφρύνσεις για συγκεκριμένες ομάδες επαγγελματιών. Κερδισμένοι αναδεικνύονται:
- Επαγγελματίες που ζουν και δραστηριοποιούνται σε μικρούς οικισμούς εκτός Αττικής, με πληθυσμό έως 1.500 κατοίκους, καθώς το τεκμαρτό εισόδημα μειώνεται κατά 50%.
- Σε παραμεθόριες περιοχές, όπως η Δυτική Μακεδονία, ο Έβρος, η Ήπειρος και τμήματα της Μακεδονίας και Θράκης, το ευνοϊκό καθεστώς ισχύει για οικισμούς έως 1.700 κατοίκους.
- Νέες μητέρες που ασκούν ελεύθερο επάγγελμα, οι οποίες απαλλάσσονται από το τεκμαρτό σύστημα για το έτος γέννησης του παιδιού και για τα δύο επόμενα χρόνια, μέτρο που αφορά περίπου 6.000 γυναίκες.
Πλήρης απαλλαγή από τα τεκμήρια
Υπάρχουν και κατηγορίες φορολογουμένων που εξαιρούνται εξ ολοκλήρου από το τεκμαρτό σύστημα και φορολογούνται αποκλειστικά βάσει των δηλωθέντων εισοδημάτων τους. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
- Αγρότες, ανεξαρτήτως ύψους δραστηριότητας.
- Επαγγελματίες που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών και συνεργάζονται με έως τρεις εργοδότες.
- Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
- Καφενεία που λειτουργούν σε κοινότητες έως 500 κατοίκων.
- Ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές με έως δύο συνεργαζόμενες εταιρείες και επαγγελματική έδρα την κατοικία τους.
- Νεοεισερχόμενοι επαγγελματίες για τα τρία πρώτα χρόνια δραστηριότητας.
- Υποδιανομείς Τύπου, υποπράκτορες, καθώς και πλανόδιοι λαχειοπώλες.
Τα δικαιολογητικά-κλειδί
Για να εφαρμοστούν οι μειώσεις ή οι απαλλαγές, οι φορολογούμενοι πρέπει να διαθέτουν πλήρη και έγκυρο φάκελο δικαιολογητικών. Πιστοποιητικά ιδιότητας, οικογενειακής κατάστασης, επαγγελματικής δραστηριότητας ή ειδικών καθεστώτων είναι απαραίτητα, καθώς χωρίς αυτά οι φορολογικές ελαφρύνσεις δεν ενεργοποιούνται, ακόμη και αν πληρούνται οι ουσιαστικές προϋποθέσεις.
