Η Βάνα Πεφάνη είναι μία ηθοποιός που δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις. Καταξιωμένη στο χώρο του θεάτρου, με μεγάλες επιτυχίες και στην τηλεόραση, ξέκλεψε λίγο χρόνο εν μέσω παραστάσεων και προβών για τις καλοκαιρινές θεατρικές εξορμήσεις της και μίλησε στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα», το athnews.gr και τη Μελίνα Παπαγεωργίου για το θέατρο, την επιτυχία αλλά και την Αθήνα.
Να ξεκινήσουμε με την παράσταση στην οποία πρωταγωνιστείτε στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, την «Πόλη» της Λούλας Αναγνωστάκη, ένα προφητικό έργο θα μπορούσε να πει κανείς, που μιλάει για έναν κόσμο ο οποίος νοσεί βαθιά και σήμερα κάπως ζούμε μία τέτοια κατάσταση.
Αν σκεφτούμε ότι το έργο γράφτηκε το 1965 και παίχτηκε πρώτη φορά στο Θέατρο Τέχνης σαν τριλογία (Η Διανυκτέρευση, Η Πόλη, Η Παρέλαση) και το δούμε τώρα χωρίς να ξέρουμε πότε γράφτηκε, μπορούμε να φανταστούμε ότι γράφτηκε σήμερα. Είναι μία ιστορία μετεμφυλιακή ουσιαστικά, γιατί η Αναγνωστάκη και λόγω του αδελφού της, του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη έζησε πού την μετεμφυλιακή περίοδο είναι γραμμένο σε μία περίοδο που ο κόσμος βρίσκεται σε έναν μετεωρισμό, μία ανισορροπία, μη ξέροντας πώς θα συνεχίσει τη ζωή του κι εμείς αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε 2-2,5 χρόνια μετά από μία πανδημία, έχοντας περάσει πριν από 10 χρόνια μία οικονομική κρίση πολύ ισχυρή και έχοντας δίπλα μας έναν πόλεμο. Και θα έρθει και νέα οικονομική κρίση, γιατί θα δούμε τις συνέπειες του πολέμου του χρόνου τον χειμώνα, ήδη ο κόσμος με όλη αυτή την κατάσταση με την ακρίβεια τη μεγάλη δυσκολεύεται να επιβιώσει.
Πείτε μας δύο λόγια για τον ρόλο σας, την Ελισάβετ.
Η αγαπημένη μου Ελισάβετ. Το ένα μέλος του ζευγαριού Κίμων και Ελισάβετ. Μετακινείται από πόλη σε πόλη ψάχνοντας η Ελισάβετ να αναγνωρίσει την πόλη όπου γεννήθηκε. Ψάχνοντας συνδέσεις με το παρελθόν για να μπορέσει να υπάρξει στο μέλλον. Αυτή είναι μία δική της ανάγκη. Η ανάγκη της μνήμης. Να αγκιστρωθεί σε οικεία πράγματα, σε οικείους ανθρώπους στην πόλη και παράλληλα να βρει την ισορροπία στη σχέση της με τον Κίμωνα.
Σαν Βάνα, αναγνωρίζετε κοινά στοιχεία με την Ελισάβετ;
Είναι από τους λίγους ρόλους που έχω πολλά σημεία ταύτισης. Αυτό στη ζωή του ηθοποιού συμβαίνει 1-2 φορές στην καριέρα του και τώρα για μένα είναι μία τέτοια στιγμή. Η ανάγκη της Ελισάβετ να θυμάται, αυτό που προσπαθεί δηλαδή και το λέει κιόλας «Δε θέλω να ξεχάσω», αυτό είναι και δική μου ανάγκη. Χωρίς να μένω κολλημένη στο παρελθόν, αντλώ δύναμη, αντλώ και τη γενναιοδωρία μου από εκεί, γιατί το να θυμόμαστε έχει μία γενναιοδωρία, ειδικά για ανθρώπους και συμβάντα που μας έχουν κάνει είτε καλό αλλά και κακό. Είναι ένα άνοιγμα του ανθρώπου η μνήμη. Ειδικά σε τέτοιες περιόδους που ζούμε τώρα.
Θυμάμαι στην περίοδο της πανδημίας, να στέλνω μήνυμα για να βγω έξω και να βλέπω το κέντρο της Αθήνας, γιατί εδώ ζω, και να το βλέπω αλλιώς, δεν ήταν η πόλη μου πριν την πανδημία, δεν ήταν οι άνθρωποι με τη μάσκα που συναντούσα στο δρόμο οι άνθρωποι που ήξερα, εγώ η ίδια δεν ήμουν η ίδια.
Δηλαδή βάζοντας τη μάσκα, στέλνοντας το μήνυμα και περπατώντας με φόβο δεν ήμουν η ίδια. Άρα είναι μια μοναδική στιγμή, που πραγματικά πάω να βρω την Ελισάβετ, ή εκείνη με βρίσκει κι έχω πολλά σημεία ταύτισης με αυτή τη γυναίκα.
Συνεργάζεστε για πρώτη φορά με τον Ένκε Φεζολάρι. Πώς είναι η συνεργασία σας και πώς είναι και να παίζετε μαζί με τον άνθρωπο που σκηνοθετεί την παράσταση;
Το θέμα της συνεργασίας το συζητούσαμε πολλά χρόνια, αλλά δεν συμπίπταν ποτέ οι χρόνοι μας και φέτος επιτέλους καταφέραμε να βρεθούμε. Η συνεργασία ήταν γόνιμή και δημιουργική, αλληλοσυμπληρωνόμαστε και ήταν πολύ υποστηρικτικός, δηλαδή περισσότερο μπορώ να πω ότι είμαστε συνεργάτες και όχι ένας απλός σκηνοθέτης με μία απλή ηθοποιό.
Βέβαια όταν ο Ένκε ξεκίνησε και να παίζει για μένα τότε ξεκίνησε το πάρτι (γέλια). Έχω πολύ μεγάλη χαρά, γιατί βρήκα ένα συμπαίκτη με την ίδια ορμή και τον ίδιο ενθουσιασμό που πιστεύω ότι έχω πάνω στη σκηνή. Περνάμε πολύ καλά πραγματικά, δηλαδή και τις μέρες που έχουμε ρεπό, μας λείπει πολύ η παράσταση.
Περιγράφετε ένα πολύ ωραίο κλίμα και ειδικά σε μία περίοδο που εδώ και ένα χρόνο για τον χώρο σας έχουν βγει στην επιφάνεια πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να αμαυρώσουν τον χώρο.
Τα οποία εγώ θα ήθελα να είχαν επηρεάσει και άλλους χώρους, δηλαδή η δημοσιότητα που πήρε ο δικός μας ο χώρος θα ήθελα να είχε επηρεάσει και άλλους κλάδους.
Ο πολιτισμός σαν κλάδος πάντως έχει πληγεί κατά κόρον τα τελευταία 2,5 χρόνια.
Δεν έχει πληγεί το θέατρο αυτό καθαυτό, το θέατρο είναι μια τέχνη που δεν έχει ανάγκη τις μικρότητες, δε μπορούμε να το πλήξουμε, αντέχει αιώνες. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κάθε επάγγελμα είναι που δημιουργούν τα προβλήματα.
Πώς ήταν η επιστροφή μετά από τόσο μεγάλο διάστημα αποχής και με ιδιαίτερες συνθήκες, μάσκες, αποστάσεις, μέτρα;
Το πρώτο πράγμα που συνειδητοποίηση είναι ότι αυτή η δουλειά δεν μπορεί να συμβεί έτσι. Δηλαδή μετά από πολύ καιρό αποχής που ξεκίνησα να κάνω πρόβες μέσω Zoom (σ.σ την πλατφόρμα), μετά από μία δύο φορές είπα ότι δεν γίνεται έτσι, η δουλειά μας. Μπορούν να γίνουν συζητήσεις, μπορούν να γίνουν άλλα πράγματα, αλλά η πρόβα, η αλληλεπίδραση του ενός με τον άλλον δε μπορούσε να συμβεί. Άρα και στο κοινό δηλαδή δεν μπορούμε να περάσουμε το ίδιο πράγμα, γιατί εμείς προετοιμάζουμε την παράσταση και φτάνουμε στην ώρα που πάμε να παίξουμε και από κάτω δε βλέπουμε πρόσωπα, βλέπουμε μάσκες. Και αυτό είναι η μισή ευχαρίστηση, γιατί το θέατρο είναι η συνύπαρξη. Κι αν η συνύπαρξη μας γίνεται με μάσκα από τη μία πλευρά τουλάχιστον, δεν επιτυγχάνεται σωστά η αλληλεπίδραση 100%. Εμείς στερούμαστε οι θεατές δεν στερούνται.
Αυτό που ουσιαστικά συμβαίνει στο θέατρο είναι ένα άνοιγμα ψυχών.
Κι εμείς «ανοίγουμε και σας περιμένουμε», είμαστε εκεί, καταθέτουμε την ψυχή μας στη σκηνή αλλά και ο κόσμος δίνει αντίστοιχα και επιστρέφει και αυτό είναι κάτι που αυτή τη στιγμή είναι μίζερο.
Έχετε υπάρξει σε παράσταση που ο κόσμος να μην έχει «επιστρέψει» κάτι;
Σε μέρες τέτοιες έχω υπάρξει. Εγώ δε μπορώ να πιστέψω ότι φταίει ο κόσμος, ο κόσμος έχει προετοιμαστεί να έρθει να δει μία παράσταση, άρα ρίχνω το φταίξιμο σε μενα, δεν ήμουν μάλλον αρκετά δοτική, ώστε να εισπράξω και την ενέργεια από τον κόσμο. Αισθάνομαι δηλαδή ότι είναι οι μέρες που είμαστε εμείς καλοί ή όχι τόσο καλοί.
Κάνετε βέβαια κι ένα επάγγελμα στο οποίο ό,τι και να συμβαίνει στη ζωή σας πρέπει να μείνει στο καμαρίνι και στη σκηνή να ξεχαστεί.
Ούτε καν στο καμαρίνι, στο δρόμο πριν μπεις στο θέατρο. Φυσικά και υπάρχει ένας απόηχος, ο οποίος είναι και εκμεταλλεύσιμος, αλλά επί της ουσίας η δουλειά μας δεν είναι ψυχοθεραπεία, ούτε να βγάζουμε τα προσωπικά μας. Είναι μία δουλειά. Και αυτό είναι κάτι που ο κόσμος δύσκολα το κατανοεί. Ότι η δουλειά η δική μου είναι να υποδυθώ ένα ρόλο για 1-2 ώρες την ημέρα και μετά θα είμαι πάλι η Βάνα.
Σας έχει τύχει να σας φωνάξουν στο δρόμο με όνομα ρόλου;
Ειδικά από την τηλεόραση πολύ συχνά, θεωρούν ότι σε ξέρουν, εγώ την έχω πατήσει πολλές φορές, γιατί έχω και μυωπία και δεν βλέπω πολύ καλά χωρίς γυαλιά και μπορεί να με φωνάζουν από απέναντι Βάνα η Αμαλία και να σκέφτομαι εγώ αν τον ξέρω τον άνθρωπο ή όχι.
Έχετε πει στο παρελθόν μία φράση που θα ήθελα να μας την αναπτύξετε λίγο. «Στο θέατρο ζεις επικίνδυνα με ασφάλεια», τι εννοούσατε;
Πολύ συχνά θέλουμε στη ζωή μας να κάνουμε πράγματα ή να αντιδράσουμε με συγκεκριμένους τρόπους που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτοί ή που έχουν την επικινδυνότητα αυτός που θα εισπράξει μία συμπεριφορά να μη μας ξαναμιλήσει ποτέ. Στο θέατρο λοιπόν, όταν υποδύεσαι ένα ρόλο, ο οποίος έχει κάποια χαρακτηριστικά που δεν έχεις εσύ, εκεί παίζεις επικίνδυνα, ρισκάρεις και ζεις μία άλλη ζωή, ενδεχομένως και τη ζωή που θα ήθελες να έχεις ζήσει, αλλά ξέρεις ότι θα τελειώσει μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο και δε θα σου αφήσει προβλήματα στη ζωή σου, γιατί είναι ένας ρόλος.
Μου έχει τύχει σε παράσταση του Βασίλη του Μυριανθόπουλου να κάνω bungee jumping επί σκηνής. Αυτό ήταν κάτι που εγώ ήθελα να το κάνω στη ζωή μου και μου δόθηκε η δυνατότητα στη δουλειά. Μιλάω για τέτοια επικίνδυνα πράγματα.
Και κάτι ακόμα, που το λέω και στους μαθητές μου, «μη φοβάσαι να το κάνεις, γιατί όλοι θα σκεφτούν ότι είναι ο ρόλος, μη φοβάσαι να μου δείξεις μια πλευρά που δε σου αρέσει πολύ».
Αναφερθήκατε και μόνη σας στην έτερη ενασχόλησή σας, πέραν της τριπλής ιδιότητας που έχετε στο θέατρο (ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος), αυτήν της διδασκαλίας. Τι είναι αυτό που θέλετε να μένει στους μαθητές σας μετά το δικό σας μάθημα;
Νομίζω, ότι αυτό που τους μένει περισσότερο είναι να μην φοβούνται να ρισκάρουν στην τέχνη. Είναι προτιμότερα τα λάθη και οι αποτυχίες γιατί έτσι διδασκόμαστε, παρά τα μέτρια πράγματα. Οκ, είσαι καλός, όχι πολύ καλός, γιατί αυτό είναι άλλο, αυτό είναι επιτυχία, είσαι απλά καλός. Όχι, εγώ προτιμώ να είμαι πολύ κακή, ή πολύ καλή (γέλια) αλλά όχι αυτό το μέτριο, γιατί αυτό σημαίνει ότι θα σε έχουν ξεχάσει την επόμενη μέρα.
Εσείς θεωρείτε ότι έχετε πετύχει;
Αχ, τι είναι επιτυχία άραγε; Εγώ θα σας πω τι έχω πετύχει εγώ στη δουλειά μου. Έχω πετύχει να μην κάνω υποχωρήσεις, να υπερασπίζομαι αυτό που πιστεύω και νομίζω ότι έχω πετύχει και το προσπαθώ κιόλας σε κάθε δουλειά να γίνομαι λίγο ελάχιστα καλύτερη.
Εκτός από την παράσταση, η οποία θα πάει μέχρι τέλος Μαΐου, που αλλού σας βρίσκουμε αυτή την περίοδο, τι ετοιμάζετε;
Αυτή την περίοδο κάνω πρόβες για την παράσταση που σκηνοθετώ. Πρόκειται για το καινούριο έργο του Μηνά Βιντιάδη, που λέγεται «Στου Μποχώρη». Έχει θέμα τη Μικρασιατική Καταστροφή, και είναι μία μουσικοχορευτική παράσταση η οποία θα παιχτεί σε διάφορους δήμους της Αττικής με την υποστήριξη της Περιφέρειας, με τον Κώστα Αρζόγλου, την Πέμυ Ζούνη, τον Βασίλη Ευταξόπουλο και τρεις μουσικούς. Ειμαι ενθουσιασμένη για αυτή τη δουλειά, ξεκινάμε 1η Ιουλίου στη Νέα Σμύρνη.
Παράλληλα έχω αναλάβει την θεατρική ομάδα του Αγίου Στεφάνου στο Δήμο Διονύσου και επίσης προετοιμαζόμαστε για το καλοκαίρι, για το διαδημοτικό φεστιβάλ στο οποίο θα συμμετέχουμε με την παράσταση «Ατρείδες εν συντομία».
Αναφέρατε ότι ζείτε στο κέντρο της Αθήνας. Ποια είναι η σχέση σας με την πόλη;
Παρόλο που έχω μεγαλώσει στην Κηφισιά, τα τελευταία 22 χρόνια μένω στην Κυψέλη. Θεωρώ ότι είμαι άνθρωπος του κέντρου. Θέλω να ζω έναν παλμό ακόμα κι αν αυτό σημαίνει φασαρία και τις νύχτες. Το γεγονός ότι θα βγω το πρωί θα περπατήσω στη Φωκίωνος Νέγρη με το σκύλο μου θα συναντήσω φίλους και γνωστούς και θα πιούμε τον καφέ μας να μιλήσουμε για τα ζωάκια μας μου αρέσει, δε μπορώ να με δω να κάνω μια βόλτα στη φύση με το σκυλί ας πούμε.
Τι θα αλλάζατε στην Αθήνα του 2022;
Θα φρόντιζα να είναι μια πιο καθαρή πόλη. Είναι καλύτερα από πριν αλλά πρέπει να μάθουμε ότι ας πούμε δεν μπορούμε να στοχεύουμε τον κάδο από το αμάξι, δεν είμαστε μπασκετμπολίστες. Επίσης θα έβαζα πιο αυστηρές ποινές για τα παράνομα παρκαρίσματα σε ράμπες και θα φρόντιζα να υπάρχουν περισσότερα πάρκινγκ. Επίσης θα φρόντιζα να υπάρχουν και περισσότερες οάσεις, δηλαδή περισσότερα πάρκα, χώροι να μπορεί ο άλλος ακόμα και ανάμεσα στις πολυκατοικίες να πιει τον καφέ του και να κάνει τη βόλτα του.
Έχετε μία αγαπημένη διαδρομή στην πόλη, ή ένα αγαπημένο μέρος;
Έχω αναγκαστική αγαπημένη διαδρομή, λόγω και του σκύλου, αλλά δεν είμαι της επανάληψης. Προτιμώ να έχω χρόνο και να εξερευνώ την πόλη μου, δηλαδή αν μου δινόταν η δυνατότητα θα πήγαινα μία διαφορετική βόλτα κάθε μέρα σε συνοικίες που δεν γνωρίζω.
- Η Βάνα Πεφάνη πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Η Πόλη» σε σκηνοθεσία του Ένκε Φεζολάρι στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή μέχρι 29 Μαΐου.